IDFA 2010: Homeland - recensie

Groot verhalenverteller George Sluizer stelt nu zichzelf centraal in een uiterst emotioneel pamflet.

George Sluizer begon als assistent van Bert Haanstra. Na de vertoning van de documentaire George Sluizer: Filmen over grenzen (Hans Heijnen), vertelde Sluizer dat hij niet eens naar het toilet mocht van Haanstra, en dat hij tijdens Dark Blood (1993), een niet afgemaakte film in Hollywood, veel met wijlen River Phoenix sprak op de set, maar nooit kon zien of hij stoned was. Na The Vanishing (1993) was Sluizer hot. De tragische dood van River Phoenix, op 23-jarige leeftijd, buiten op de stoep van Johnny Depp's nachtclub The Viper Room, was een keerpunt. Sluizer keerde terug naar Nederland en kon een jaar niets ondernemen. Hij kan trots zijn op zijn Hollywood-avontuur want hij heeft twee acteurs geregisseerd die later in hetzelfde jaar een Oscar wonnen. Sandra Bullock voor The Blind Side (2009), Jeff Bridges voor Crazy Heart (2009).

Ei
Spoorloos markeert in 1988 voor George Sluizer een hoogtepunt. De film naar het boek Het Gouden Ei (Tim Krabbé) is een zoektocht naar de menselijke psyche waarin onderlinge relaties onder druk staan en tevens worden beproefd. Bernard-Pierre Donnadieu, Gene Bervoets, en Johanna ter Steege zijn onvergetelijk. Op het IDFA ging onlangs Homeland in première, onder de vele belangstellenden was ook oud-premier Dries van Agt, bepleiter van de Palestijnse zaak. Ook hier is een dergelijke zoektocht naar de menselijke psyche een belangrijk aspect van de visie die Sluizer voorstaat. George Sluizer vangt in zijn films vooral menselijkheid; fictie of non-fictie, dat is niet aan de orde.

Omarm
Tussen 1974 en 1983 maakte Sluizer drie documentaires van de Palestijnse vluchtelingenkampen in Beiroet, de Baj el-Barajneh: Land of the Fathers (1974), A Reason to Go (1977), en Adios Beirut (1983). Deze films volgen het leven van twee families die Sluizer als een kind in hun gezinnen opnamen. Zo vertelt Sluizer over moeder Hammad die hem en zijn cameraman als zoon nummer tien en elf beschouwt. Na meer dan 25 jaar is er in Homeland een reünie met de familie Hammad. De scène waarin de 92-jarige vader Hammad Sluizer omarmt, weerspiegelt een liefde tussen twee mannen die ongekend is. Vader Hammad zegt: "Jij bent ons nooit vergeten". Vader Hammad legde ooit met Arafat de wapens neer, maar zal in ballingschap begraven worden want Palestijnse vluchtelingen mogen niet terugkeren naar het land van herkomst om daar te sterven. En alhoewel sommige van zijn kinderen nog steeds in Beiroet wonen, zetelen anderen in Dubai, is er één is overleden bij een Palestijnse aanslag op een eigen delegatie, en bekleedt een andere zoon een positie als ambassadeur voor de Palestijnse zaak. De kracht van Sluizer, die door een journalist van Variety onbegrijpelijk werd beticht van het misbruiken van zijn aneurisme, schuilt in zijn menselijkheid. Homeland is dan ook vooral een liefdesverhaal met een politieke rand.

Waarom?
Wanneer Sluizer Israëlische grenswachten filmt, zeggen deze jongens die veelal nog nattigheid achter de oren hebben zitten: "Wij zijn mensen, en zij zijn dieren, zij hebben geen ziel". Sluizer toont later een Palestijnse man die in ballingschap woont, en geen beschikking heeft over water als gevolg van een Israëlisch besluit. Waarom hebben mensen geen recht op water? Waarom moet Galilea bevrijd worden van haar Arabische bevolking? Waarom zien Israëlische grenswachten Palestijnen als dieren? Waarom zou Sluizer misbruik maken van zijn aneurisme? Waarom mogen Palestijnse vluchtelingen niet in het land van herkomst sterven?

Het zijn vragen die mij bezig houden. De stichting van de staat Israël in 1948 heeft in 2010 helaas geen respect voor een belangrijke opvoedkundige taak die mijn ouders mij ooit meegaven, en dat is die van leven en laten leven. George Sluizer is een vechter. De scène die de problematiek in een notendop vangt, is die waarin op last van Israël op Palestijns grondgebied wordt gebouwd. Sluizer vraagt een bouwvakker hoe hij over de Palestijnse zaak denkt. De man is stellig: "Israël doet wat het wil, ik moet eten dus ik kan het geld goed gebruiken". George Sluizer laat datgene zien wat een krantenbericht slechts beschrijft. Een uniek document.

George Sluizer stelt zichzelf nu centraal, en reflecteert, problematiseert, etaleert, maar toont vooral de liefde tussen hem en de familie Hammad. Als een van de grootste cineasten die Nederland rijk is, toont hij in al zijn werk vooral de menselijkheid van het leven.