IDFA 2011: Putin's Kiss - recensie

Een Russische sekte vermomd als jeugdbeweging.

Voor de jonge Marsha leek alles voorspoedig te gaan. Als Russisch journalist maakte ze een vliegende start in het nieuwe Rusland van Putin. Op haar 19e werd ze voorzitter van de Nashi-groep, een door Putin zelf ondersteunde jeugdbeweging, die zijn politiek tegen alles en iedereen verdedigde. Maar als Marscha uit deze groep wil stappen, blijkt pas hoe sektarisch deze is. Ze voelt zich onveilig en bedreigd, en met reden, zo blijkt uit de documentaire Putin's Kiss .

De Nashi-beweging werd in 2005 opgericht door Vasily Yakemenko, maar met flinke ondersteuning vanuit het Kremlin. In naam een pro-democratische, anti-fascistische en anti-oligargische groep, maar in de praktijk is het vooral een pro-Putin partij. Twee jaar na de oprichting waren er al 120.000 jongeren lid, ongehoord veel voor zo'n politieke beweging. Deze grote groep doet er alles aan mensen met een andere mening dan die van Putin te bestrijden, niet alleen in woorden, maar ook door ze fysiek te lijf te gaan. Leden van de groep zijn regelmatig betrokken bij het in elkaar slaan van aanhangers van de oppositie, journalisten, linkse bloggers en andere mensen die volgens Nashi geen plek mogen hebben in het nieuwe Rusland. Door critici wordt de beweging dan ook vergeleken met de Hitler Jugend.

In Putin's Kiss volgt de Deense filmmaakster Lise Birk Pedersen de jonge Marsha Drokova. Nadat ze zich vol in de partij heeft gestort en zelfs Putin een kus heeft weten te geven, wordt ze officieel woordvoerder van Nashi. Pedersen registreert vooral en laat zo het oordeel aan de kijker over. We zien Marsha vol vuur vertellen over de grootheid van Putin en over haar ideeën voor een nieuw Rusland. De politieke én fysieke bewondering voor de sterke leider neemt tijdens demonstraties, bijeenkomsten en zomerkampen grote vormen aan. Maar langzaam gaan er wat knagen bij haar. Als het extremisme binnen Nashi toeneemt, ontmoet ze tegelijkertijd de linkse blogger Oleg Kashin. Vreemd genoeg vormen hun uiteenlopende opvattingen geen belemmering voor een vriendschap. Ze twijfelt steeds meer over koers van de partij en de weigering om open te staan voor andere meningen, iets wat ze zelf wel steeds meer doet. Als Oleg door een blogpost over Nashi bijna dood wordt geslagen en deze aanval na drie dagen coma maar net overleeft, geeft ze openlijk steun aan hem. De verstoting uit de beweging is nu compleet.

Met recente documentaires als Armadillo en The Ambassador (de IDFA openingsfilm dit jaar) geeft Denemarken een sterk visite-kaartje af. Net als deze films kenmerkt Putin's Kiss zich door het tonen van een scherpe en onconventionele blik in een gesloten groep. Zonder enig moreel oordeel, maar puur registrerend, met rauwe beelden en een overtuigende manier van het verhaal vertellen. Maar zijn er meer Marsha's in Rusland? Daar horen we verder niets over. Ook het feit wat Marsah en Oleg precies bindt, wordt niet helemaal duidelijk gemaakt.

Conclusie
Putin's Kiss is een fascinerend portret van een jonge journaliste en haar vriendschap met een linkse blogger. Door haar veranderende blik op de wereld en het langzaam loslaten van dogma's wordt goed duidelijk hoe star en gevaarlijk een deel van de Russische jeugd is. Pedersen laat het oordeel aan de kijker over, al zal niemand begrip kunnen opbrengen voor de agressie en hardheid van de Nashi-aanhangers. Ondanks dat het soms gissen is naar de aard van Marsha en Oleg's vriendschap, is de impact die dit op hun beide levens heeft met veel overtuiging voel- en zichtbaar.