Een indringend beeld van de oorlog in Syrië, gefilmd van binnenuit.
Het 26e International Documentary Film Festival begint vanavond officieel in Tuschinski met de wereldpremière van de openingsfilmReturn to Homs. De documentaire speelt zich af in Homs, de derde stad van het door oorlog geteisterde Syrië. Het is tevens voor het eerst dat een Arabische film het festival opent. Filmmaker Talal Derki maakte de film over een periode van ruim vier jaar (tussen 2009 en 2013) en met steun van het Bertha Fonds (het stimuleringsfonds van het IDFA) is de film nu op het grote doek te zien.
Return to Homsvolgt de charismatische jonge Abdul Basset en zijn vrienden. Aan het begin van de documentaire zien we hem nog enthousiast voetballen, maar als de grimmigheid toeneemt, lijkt dat lichtjaren geleden. Samen met zijn vriend Ossama, die vooral de (hand-held) camera hanteert, wordt Basset al snel de leider van een groep die je rebellen zou kunnen noemen. Ze beginnen vreedzaam als tegenstem tegen Assad, maar als de gewelddadigheden van het leger toenemen en het gevaar van sluipschutters onontkoombaar is, moeten ze die koers laten varen. De grote protesten die Basset aanvoert, maken zo plaats voor een guerilla-tactiek, met nieuwe wegen die niet op straat, maar dwars door doorgebroken muren van huizen doorlopen. Even zien we zes VN-waarnemers, maar die lijken met een kleine fotocamera en nauwelijks een half uur rondkijken nog geen deuk in een pakje boter te kunnen slaan. Het feit dat ze op zichhzelf zijn aangewezen, wordt hiermee wel erg pijnlijk zichtbaar.
De documentaire kan niet meer afwijken van de reportages die we bijna dagelijks uit het oorlogsgebied op tv zien. Derki heeft er - met alle zichtbare ellende - haast een intieme en poëtische film van gemaakt. De beelden zijn indringend en geven naast een beeld van een 'war zone' ook een hechte vriendengroep weer die samen ook zingen, lol hebben en elkaar steunen. De voice-over van de regisseur voegt ditmaal echt iets toe. Met teksten die soms scherp of persoonlijk zijn en dan weer meer literair, wordt de wisseling van emoties goed verwoord. Zeker als na diverse terugslagen toch weer de hoop opkomt voor een betere toekomst.
Zo isReturn to Homsvooral een coming-of-age film geworden over een groep jongens - en Basset in het bijzonder - die hun jeugdige onschuld al snel verliest. Het knappe van de regisseur Talal Derki is dat hij ons als kijkker van zeer dichtbij een stadsguerilla laat meemaken, terwijl de film tegelijk ook een poëtisch hart heeft en de idealen van Basset toont, al worden die meermalen uit elkaar geslagen. Deze combinatie zorgt ervoor dat het IDFA metReturn to Homseen waardige openingsfilm in huis heeft gehaald.
