MovieScene volgt 10 dagen lang het 43e International Film Festival Rotterdam. In dit vijfde verslag aandacht voor de sterke films uit het voormalig oostblok.
Het IFFR is traditiegetrouw sterk in de vernieuwende cinema uit het verre oosten. Thailand, Japan, Korea; deze landen vullen voor een behoorlijk deel het programma van het festival. Maar ook dichter bij huis worden bijzondere films gemaakt. Het voormalig oostblok levert dit festival een aantal sterke titels af. Uit Bulgarije komt de hypervisuele Tiger Award kandidaatViktoria, uit Rusland de Big Screen kanshebberAnother Yearen uit Georgië het nostalgischeDzma/Brother.
De Roemeens-BulgaarseViktoriais een bijzonder mengeling van feit en fictie, met zowel archiefmateriaal als surrealistische beelden en verveelt met 155 minuten geen seconde. De start is het jaar 1979. We zien beelden van Thatcher, Reagan en Khomeini, gevolgd door de atoombom. Een jaar later wordt Viktoria geboren. Bij haar geboorte heeft ze geen navel en met deze bijzonderheid wordt ze meteen geclaimd door het communistische bewind: ze is de socialistische baby van de eeuw. Een navel is immers ouderwets, volgens de Leider. Vervolgens zien we Viktoria opgroeien, met een hotline met de Leider naast haar bed en een krankzinnige 9e verjaardag in het sleuteljaar 1989, inclusief overheidsfeest en veel gezang.
Viktoriais een visueel meesterwerk. De symboliek spat in alle kleuren en vormen van het scherm af, met bloed (bevruchting, navelstreng) en melk (symbool van het moederschap) als terugkerende elementen. Maar ook inhoudelijk weet regisseur Maya Vitkova een statement te maken door nauwgezet en origineel de val van het communisme te verbeelden. Eén van de sterkste films uit de Tiger Award competitie dit jaar.
Another Year is in essentie het relaas van een relatie die we gedurende één jaar op de klippen zien lopen. Regisseur Oxana Bychkova weet de relatie van een taxichauffeur met een grafisch ontwerpster levensecht en zeer dicht op de huid weer te geven. Als de eerste barsten zichbaar worden en langzaam ontaarden in onbegrip en ruzies, wordt een scheiding onvermijdelijk. Maar dan gaat de film nog verder. Zonder in valkuilen van sentiment of over-acting te trappen, laat de film, mede door het sterke scenario en het overtuigende acteerwerk van de twee hoofdrolspelers, een liefdesrelatie op de klippen zien, in de vooral ijzige omgeving van Moskou.
Films uit Georgië zijn een zeldzaamheid, zeker op festivals. Het is dan ook bijzonder om er op het IFFR nu iets van te zien. Dzma (Brother)is een nostalgische maar niet minder harde terugblik op de periode vlak na de ineenstorting van de Sovjetunie. Het speelt zich af in de mooie maar gehavende oude stad Tbilisi, waar twee broers opgroeien. De ene is jong maar een zeer getalenteerd pianospelertje, de ander is ouder en bezig met zaken die het daglicht niet altijd kunnen verdragen. Er hangt een poëtisch-nostalgische sfeer omheen, die doet denken aan de Tsjechische filmKolyavan een aantal jaren geleden. De lokroep van vrijheid en het kapitalisme heeft grote impact op de kleine straat, maar de film blijft ver van grote ernstige problemen. Alles wordt teruggebracht naar een menselijke maat. Dat trekt soms de angel uit het verhaal, maar het acteren is op niveau, vooral van de jonge hoofdrolspeler die razend knap al het pianospel zelf heeft gespeeld. Zijn ambitie is - zo zei hij tijdens de Q&A na afloop van de vertoning - dan ook pianospelen. Maar tegelijk wacht Georgië volgens regisseur Téona Mghvdeladze met smart om binnenkort deze eigen productie zelf in de bioscoop te kunnen zien.
