"Op een bepaalde manier ben ik een 'non-indigenous filter". Interview met de producent die met Samson & Delilah op de shortlist staat voor een Oscar voor Best Foreign Language Film , Kath Shelper.
Het moet heel opwindend zijn op de shortlist voor een Oscar te staan?
Dat is heel opwindend en ook omdat het hier gaat om een film die uit Australië komt; omdat Engels de gangbare taal is en je in Australië meer dan vierhonderd talen hebt. Dat dan nu één van die talen in een film voor een Oscar meedingt, is heel erg opwindend, ja.
Toen ik de film zag, moest ik aan Easy Rider denken, het vluchten, jezelf ontstijgen. Kun je mij iets vertellen over de vlucht die de twee hoofdpersonages, Samson en Delilah, hier maken?
Warwick Thornton, de schrijver en regisseur van deze film, hij is een Aboriginal, groeide op in Centraal Australië in Alice Springs waar de film zich ook afspeelt en deze film is dan ook geïnspireerd op datgene wat hij heeft meegemaakt. Hij hing zelf veel rond op straat, hield er niet van om naar school te gaan en raakte ook in problemen. Hij ontdekte een liefde voor het bewegende beeld en ging als cameraman aan de slag voor diverse documentaires, verhuisde vervolgens naar Sydney en ging naar de filmschool. Daar zag hij films die hij nog niet kende, de Europese en Hollywood cinema, en ik denk dat Samson & Delilah een mooie mix is van zijn ervaringen tijdens het opgroeien, gecombineerd met een Aboriginal gevoeligheid voor het vertellen van je verhaal, tezamen met de invloeden van de films die hij op de filmschool zag. Dit alles komt samen in een point of view die eigen is aan de Aboriginaltraditie in Australië.
Hoe ga jij, als niet-Aboriginal, om met Thorntons manier van denken, zijn ambities, zijn gevoel voor het vertellen van het verhaal?
Onze relatie is een hele organische en gebaseerd op gevoel; we hebben veel gepraat over het leven, onder het genot van rode wijn en lekker eten. Ik werk ook met de vrouw van Warwick, die zelf ook regisseert; samen zijn we gewoon sterk en we houden er van om bij elkaar te zijn. Ik begrijp Warwick en andersom begrijpt hij mij ook; de vrijheid om te kunnen doen wat hij wil is de voornaamste bron van de samenwerking. Door de jaren heen hebben we een wederzijds vertrouwen opgebouwd. Ik zie graag waar hij gepassioneerd van raakt, en als hij iets wil gaan doen wat gek klinkt dan zeg ik toch wel "natuurlijk, we gaan het doen". De laatste tien jaar heb ik veel tijd doorgebracht in Alice Springs, ik heb de plekken gezien waar Warwick is opgegroeid, ik heb met verschillende Aboriginals gewerkt, met vele filmmakers, juist daarom is het voor mij belangrijk om te begrijpen. Op een bepaalde manier ben ik een 'non-indigenous filter'; ik ben de persoon die datgene wat vertegenwoordigd wordt, naar een publiek mag vertalen. En ook discussie uit te lokken natuurlijk.
Waar komt jouw liefde voor het bewegende beeld vandaan, en in het bijzonder de liefde voor de 'indigenous people' (inheemse bevolking) ?
Dat gebeurde per ongeluk, eigenlijk. Ik werkte voor een, door de regering gesponsorde, documentaire-maatschappij in Sidney toen ik werd gevraagd voor een korte film te gaan werken, gemaakt door een 'indigenous' filmmaker. Dit gebeurde in een tijd dat 'indigenous filmmaking' serieus gesteund begon te worden door de Australische regering. Het overkwam me, ik hield meteen van de mensen, van de verhalen die er werden verteld; en wanneer je maar lang genoeg werkt aan een programma, de korte film in mijn geval, dan krijg je een schouderklopje, zo van 'jij bent oké', en dan vragen andere mensen je ook voor hun projecten. Zo groeide mijn netwerk. En voor ik het wist was er opeens een hele beweging van 'indigenous filmmaking', die nu al ruim twaalf jaar in bloei is. En na meer dan tien jaar geconcentreerd met ontwikkeling bezig te zijn geweest, is Samson & Delilah de 'coming of age' van diezelfde filmtraditie in Australië. Als producent ben ik dan ook heel trots hier deel van uit te mogen maken, terwijl ik dat in die tijd nog niet wist. Je maakt gewoon iets met mensen die je mag, en dat is heel normaal; je omringen met mensen die je mag en met hen goede films maken.
Het mooie van deze film is dat hij in Australië ook een buitenlandse film is. Dat was een grote 'eye-opener' voor een hoop Australiërs, want zij hebben niet die kennis die nodig is om de wereld van de Aboriginals te betreden. Dat geldt dus voor zowel de Australiërs alsook voor de rest van de wereld, zeker ook omdat de Aboriginals in Australië heel divers zijn, er zijn meer dan vierhonderd verschillende taalgroepen en stammen, en deze film beslaat slechts één gebied. Er is zoveel meer te vertellen en er is zoveel meer diversiteit om te laten zien, geeft één deel weer en is dus niet representatief voor de rest van Australië. Maar voor ons is het ongelooflijk hoe deze film hier wordt vertoond, en hoe ook de rest van de wereld wordt veroverd, het is iets heel moois. Warwick is erg geïnteresseerd in religie, vooral in de wijze waarop het Christelijk geloof in de Aboriginal spiritualiteit opgaat, op een theoretisch niveau. Een groot deel van de gemeenschappen in Centraal Australië zijn als missies gesticht door de Christelijke orde teneinde het Christendom onder de Aboriginals te brengen. Veel namen in de Aboriginalgemeenschap zijn dan ook ontleend aan het Christendom; er zijn een hoop Samsons en ook Moses'. Voor de Aboriginals was het verhaal van het Christendom makkelijk om te geloven omdat zij veelal geloven in spirituele verhalen. Zo kwam er een reuze slang uit de lucht om de Aboriginals het e.e.a. onder de aandacht te brengen. Het is dan ook in deze lijn dat de Aboriginals het verhaal van Jezus Christus per definitie niet verwerpen. Het knippen van het haar, zoals in de film naar voren komt, is een traditionele gewoonte in de Aboriginal gemeenschap. Wanneer iemand komt te overlijden, knip je je haar om zo je verdriet te laten zien. Het knippen van het haar in staat dan ook symbool voor een traditie zoals die in de Aboriginal gemeenschap wordt beoefend. Er zijn veel christelijke referenties in de film, het knippen van het haar is er één van. Het is een van de manieren die uitleg geeft aan de wijze waarop het brein van Warwick werkt, het is een heel organisch geheel zonder dat hij het er te dik op wil leggen. Het karakter van Gonzo onder de brug, is een heel vertrouwd personage in Alice Springs; zoals hij zijn er velen die op hun beurt met problemen zitten. Ze gedragen zich ook als de oudsten in de gemeenschap en proberen de jongeren te begeleiden en te adviseren. In de Aboriginalgemeenschap is er een strenge hiërarchie wat het leiderschap van deze ouderen betreft. Dus ook al is het personage Gonzo dakloos, is hij alcoholist en leidt hij niet het meest glamoureuze leven op aarde, dat neemt niet weg dat hij zich verantwoordelijk wil voelen voor deze twee kleine kinderen. Hij doet dan ook wat hij kan om ze te helpen en het is ironisch dat hij enerzijds tegen Samson zegt dat die moet stoppen met lijmsnuiven, het maakt zijn hersenen kapot, maar anderzijds drinkt Gonzo alcohol, iets dat wel geaccepteerd is in Australië, terwijl de snuivers als 'outcast' gezien worden. De acteur die Gonzo speelt, is de broer van de regisseur en hij heeft een alcoholprobleem sinds zijn zestiende. Hij heeft ook altijd aan Warwick gevraagd wanneer hij in een film zou mogen spelen, en nu, nadat Warwick zijn broer in een kliniek heeft laten opnemen, heeft hij hem de rol aangeboden. Zeven maanden na zijn opname in de kliniek, speelt hij nu, geheel nuchter, een dronkenlap. Warwick draaide de film zelf en zijn achtergrond is die van cameraman voor diverse documentaires in Centraal Australië, dus hij is gewend aan het werken met beperkte middelen en met het beschikbare licht op een draaidag. Hij wilde dit gevoel ook overbrengen bij deze film, juist door beperkte middelen te gebruiken, een kleine crew, het 'handheld' draaien van de film, dit alles maakt van deze film een vrije onderneming. Hierbinnen geeft Warwick dus ruimte voor een organisch spel van de acteurs, door ze niet te beperken, maar ze vrij te kunnen laten bewegen. Hij geeft de acteurs een vrijheid, zonder al te veel repeteren, juist omdat Warwick precies weet wat hij wil. En het allerbelangrijkste is dat hij niemand tussen hen en de acteurs wilde op de set, maar er direct bij zijn zonder tussenkomst van een video assistent of een cameraman. Tussen het draaien door praat Warwick veel met zijn acteurs, zo van "nu draai je om" en "nu pak je het van hier op". Mijn grootste angst bij deze film was het casten van de twee jonge acteurs omdat ik wist dat de hele film om hen draaide. En als we niet de juiste acteurs zouden hebben, Warwick wilde persé onervaren mensen, dan zou het niet werken. Om de juiste acteurs te vinden die het werk aan konden, die de gehele draaiperiode aanwezig zouden zijn en niet weg zouden lopen, dat was mijn grootste angst. Daarom hebben we ze goed behandeld en was hun familie veel op de set aanwezig. We hebben ze dus goed voorbereid. . Ja, de bedoeling van het eerste shot van de film is vooral om de kijker het gevoel te geven van "you're not in Kansas anymore, Dorothy". Dit is een aparte film en niets is dan ook wat het lijkt, dat is vooral het gevoel dat de kijker uit het eerste shot moet krijgen. En dit openingsshot is ook het eerste shot dat wij filmden dus dat was ook heel speciaal voor ons.
