De deze week uitgebrachte 3D-release vanJurassic Parkgaat gebukt onder een opvallend strenge leeftijdskeuring vergeleken met diezelfde film 20 jaar eerder.
Mensen die mij een beetje kennen, weten datJurassic Parkal twintig jaar lang mijn favoriete film is. De film heeft mij niet meer losgelaten sinds ik hem in 1993 tijdens de originele release voor het eerst in de bioscoop zag. Sindsdien heeft deze liefde zich langzamerhand ontwikkeld tot een heuse obsessie met het verzamelen van alles wat met deze ultieme dinosaurusfilm te maken heeft. En vindt je het gek? Destijds was ik als achtjarig jochie, nog onbewust van de kracht van het medium film, een perfect slachtoffer voor deze Hollywood-blockbuster die mij en mijn leeftijdgenootjes tot 'target audience' had bestempeld. Alle kinderen in de leeftijd van plusminus vijf tot twaalf trokken dan ook massaal naar de bioscoop, vergezeld van onze papa's en mama's, die er ook wel van konden genieten. De indrukwekkende digitale dino's verbijsterden ons, de enge Velociraptors deden ons schrikken en de advocaat die door de T-Rex van de plee werd gerukt vermaakte ons. En als we braaf waren, gingen we de week daarop weer. Als onze ouders er na drie keer de brui aan gaven, gingen we zelf nog wel een keertje. In Nederland werd de dino-hongerende jeugd in het geval vanJurassic Park ondersteund door een algehele leeftijdskeuring van 'alle leeftijden' ('AL').
We zijn nu precies twintig jaar verder en om dat te vieren gaat deze weekJurassic Park 3Din première in de Nederlandse bioscopen. Afgezien van de toegevoegde 3D-effecten is er verder aan de film zelf niets veranderd. Echter, de leeftijdskeuring is vandaag de dag '12'. Als trouwe fan die ik ben – of de gehersenspoelde consument, het is maar hoe je het bekijkt – heb ik natuurlijk braaf alle geluidsdragers die in de loop der jaren voorJurassic Parkzijn uitgebracht aangeschaft en aan een nadere blik onderworpen om te achterhalen hoe sterk de leeftijdskeuring de afgelopen twee decennia veranderd is.
Nederland maakte voor het eerst kennis metJurassic Park toen de film op 30 september 1993 in première ging. De leeftijdskeuring was daarbij 'AL', terwijl de film opmerkelijk genoeg in Amerika het stempel 'PG-13' kreeg. In 1994 volgde de VHS, die de keuring van een jaar eerder aanhield. In 2000 volgde de eerste DVD-release, waarbij de keuring 'AL' eveneens gehandhaafd bleef. Pas in 2005 veranderde dit met de release van de Ultimate Collection DVD-set, waarbij de film het predikaat '6' ontving (wegens 'Angst', het bekende spin-icoontje). In 2011 volgde de blu-ray, die de keuring naar '12' opschroefde. Navrant detail: de 'Digital Copy' waarmee de Blu-Ray gepaard ging behield de leeftijdsgrens van '6', waardoor er dus twee conflicterende keuringen in één uitgave verschenen. En met de release vanJurassic Park 3Dblijkt de rating dus definitief '12', nog steeds alleen vanwege 'Angst'. De keuring voor de film is in Nederland dus flink verschoven in twintig jaar tijd, terwijl in Amerika de rating van 'PG-13' al die tijd gehandhaafd is.
Is er een verklaring voor deze drastische wijziging in de Kijkwijzer? Leven wij in een tijdperk van angst waarin onze kinderen sneller bang zijn (of waarin ouders zelf sneller bang zijn dat hun koters bang zijn), of zijn de hedendaagse opvoeders simpelweg te beschermend voor hun kroost? Of is de Kijkwijzer een rigide keuringssysteem dat de laatste jaren domweg inflexibel en onnadenkend omspringt met leeftijdskeuringen? De bizarre dubbele keuring van de blu-ray set impliceert het laatste. Een soortgelijke tegenstrijdige situatie deed zich destijds voor met Christopher NolansBatmantrilogie: terwijl de films in de USA alle drie 'PG-13' waren, warenBatman Begins enThe Dark Knight Risesin ons eigen land '12' gekeurd, terwijl het middenstukThe Dark Knightals '16' geclassificeerd werd. Dus kinderen van twaalf die in 2005 naarBatman Beginsgingen om drie jaar later terug te keren voorThe Dark Knightwerd keihard de toegang geweigerd, ook al waren ze in gezelschap van hun ouders. Ik kan je verzekeren dat ik op mijn werk in de bioscoop in de zomer van 2008 hier een flink aantal klachten over ontvangen heb. Ik was het uiteraard volledig eens met de klagers, want deze logica raakt kant noch wal. Feit blijft dat er naast het wettelijk keuringssysteem pakweg zeventien miljoen individuele keuringssystemen bestaan die allemaal hun eigen regels en meningen omtrent de definitie van multi-interpretabele begrippen als 'angst', 'geweld', 'seks' of 'discriminatie' hanteren. Probeer daar maar eens een algehele keuring uit te slepen die iedereen te vriend houdt. Precies: dat lukt niet.
Je kan stellen dat de huidige keuring van '12' ten opzichte van de originele keuring uit 1993 te wijten is aan het feit dat de film nu in drie dimensies te zien is. Mogelijk is het argument dat de belevenis hierdoor intenser is geworden (wat Hollywood ons altijd graag wil doen geloven bij 3D-releases, want 3D moet immers wel toegevoegde waarde hebben voor we als bezoekers extra gaan dokken). Maar hoe verklaren we dan de keuring van de blu-ray release die ook '12' luidt? Is de belevenis in high-def eveneens intenser, ook al is het beeld thuis qua formaat slechts een fractie van een gemiddeld bioscoopscherm? Ook hier zit iets scheef qua argumentatie, ervan uitgaande dat dit inderdaad het soort argumenten is waar de mensen achter de Kijkwijzer mee aan zouden komen.
Een twintigjarig jubileum van een publieksfavoriet alsJurassic Parkhad beter gevierd kunnen worden dan (de ouders van) zijn potentiële nieuwe jonge fans te ontmoedigen naar de bioscoop te gaan. We hebben al eerder gezien, bijvoorbeeld bij de re-release in 3D vanStar Wars Episode I: The Phantom Menace– waar de leeftijdskeuring op vergelijkbare wijze steeg van 'AL' in 1999 naar '12' in 2012 – dat een strengere keuring de bezoekersaantallen schaadt. Uiteraard kan dat liggen aan het feit datEpisode Inou niet bepaald van hoge kwaliteit was (met of zonder 3D), maar ik mag hopen dat de geschiedenis zich in dit opzicht niet herhaalt in het geval vanJurassic Park. Het is nu ofwel aan de fans van weleer die onderhand ook ouders zijn geworden, of aan de ondernemende jeugd zelf die haar ouders aan kan sporen mee te gaan, om te bewijzen datJurassic Parkeen tijdloze klassieker is die het altijd goed zal blijven doen. Of om mij te ontmaskeren als een fossiel dat twintig jaar achterloopt maar destijds als jochie tenminste niet voor het leven getekend werd door de door dinosauriërs afgerukte arm van Samuel L. Jackson...
