Die Wand - recensie

Hoe voelt het om door een onzichtbare muur voor altijd afgesloten te zijn van de buitenwereld?

De naamloze vrouwelijke hoofdpersoon vanDie Wand(Martina Gedeck,Das Leben der Anderen) brengt onverwacht de nacht alleen door in een jachthuis in de Oostenrijkse bergen. Haar familieleden met wie zij er de vakantie doorbrengt, zijn niet teruggekeerd van hun bezoek aan het dorp. ‘Niets voor hen om mij zo aan mijn lot over te laten’, denkt de vrouw nog. De volgende ochtend is het stralend zonnig en fluiten de vogeltjes onbekommerd, net als anders. Toch hangt er iets onheilspellends in de lucht. Iets is er voorgoed veranderd, weet zij dan al intuïtief. Als de vrouw met haar hond Luchs naar het dorp wil lopen, ontdekt zij wat: een onzichtbare muur houdt haar gevangen.

De vrouw vertelt in retrospectief wat haar sinds die zonnige meidag is overkomen en hoe zij zich staande heeft weten te houden. Beurtelings zien we de vrouw van vlak na het ontdekken van de muur en die van tweeënhalf jaar later, schrijvend en terugbladerend in haar dagboek. Die twee zijn makkelijk uit elkaar te houden, want na die zware periode is er niets meer van haar stadse nuffigheid over. Dat is meteen een onbedoeld raadselachtig aspect van de film: hoe kan een keurige dame zich zo makkelijk aanpassen aan het agrarische leven waartoe zij wordt gedwongen? Zonder verdere instructies kan zij de koe die komt aanlopen melken en haar helpen bij het ter wereld brengen van haar kalfje, kan zij wilde dieren neerschieten en geschikt maken voor consumptie en de velden winterklaar maken. Weliswaar komen we niets te weten over het leven dat de vrouw leidde voordat de grote glazen stolp over haar heen werd gezet, maar het zijn niet direct zaken die je associeert met iemand die in een wit jurkje en op hakken gaat wandelen over een stenig bergpad, zoals aan het begin van de film te zien is.

De focus vanDie Wandligt dus overduidelijk op de mentale overlevingsstrijd van de vrouw, die op zichzelf natuurlijk al genoeg stof tot filosoferen biedt. Wat doet uitzichtloze eenzaamheid met je? Hoe kun je dan de waanzin de baas blijven? Wat blijft er dan nog over van je persoonlijkheid? Interessante vragen, maarDie Wandslaagt er niet in om ze te beantwoorden. Het probleem zit voornamelijk in de overheersend aanwezige vertelstem, die alsmaar door praat zonder ons een adempauze te gunnen. De diepzinnigheden – die er wel degelijk zijn - buitelen over elkaar heen, maar door de snelheid dringt er niets echt tot je door. Terwijl je met name pareltjes als ‘er is geen verstandigere emotie dan de liefde’ of ‘mijn ‘ik’ werd een ‘wij’’ graag even wilt laten bezinken. Regisseur Julian Pölsler baseerdeDie Wandop de klassieke, gelijknamige roman van Marlen Haushofer. We kunnen ons voorstellen dat deze hoeveelheid tekst in boekvorm veel beter werkt.

Wat overblijft zijn schitterende beelden van een landschap dat lieflijk en sinister tegelijk is. Soms heb je haast het gevoel naar een natuurdocumentaire te kijken, of naar een film die toeristen naar dit berggebied wil lokken. En zo volgen we de vrouw terwijl zij zich door de tijd heen praat. Zij verkent de randen van de koepel. In de zomer woont zij hoog boven op de weide, in de winter keert zij terug naar het jachthuis in het dal. De zorg voor haar dieren houdt haar op de been. Terugblikkend constateert zij dat er vervelende dingen gebeurd zijn die ze het hoofd heeft weten te bieden, zoals zij ook andere zaken weer zal doorstaan. Zij schikt zich in haar lot. Dan is al het papier tot op de laatste snipper vol geschreven en de film afgelopen. En blijf je als kijker met een onvoldaan gevoel achter.

Een vrouw zit opgesloten in een grote glazen koepel middenin een prachtig Oostenrijks berglandschap. Wat doet de uitzichtloze eenzaamheid met haar? Helaas stelt de uitwerking van dit interessante gegeven teleur, wat voor een groot deel te maken heeft met de dominant aanwezige vertelstem. Wat overblijft zijn de werkelijk schitterende natuurbeelden van een landschap dat dreigend en lieflijk tegelijk is.