MovieScene doet 10 dagen lang verslag van het 43e International Film Festival Rotterdam. Vandaag het eerste deel: de aftrap van Europa.
Van 22 januari tot en met 2 februari is Rotterdam weer voor heel even de filmhoofdstad van Nederland. Het Schouwburgplein, met De Doelen, de Schouwburg en de Pathé bioscoop trekt deze dagen een groot aantal filmmakers en -liefhebbers. Iets verder weg laat LantarenVenster op de Wilhelminapier zich gelden als een aparte festivalhotspot.
Het thema dit jaar is Europa. Om meerdere redenen vreemd en tegelijk logisch als onderwerp. Het IFFR is immers al sinds jaargang 1 gericht op films uit de hele wereld. Daarbij hoort natuurlijk Europa, maar er is gelukkig meer dan dat. Ook Azië en Latijns-Amerika zijn gebieden waar veel van te zien is. Maar Europa als thema is natuurlijk ook tegenwoordig niet erg sexy of populair en daarmee dan weer erg geschikt voor hrt wat tegendraadse festival om de boel eens flink op te schudden. Niet met eindeloze verhalen, maar met films die de kracht én de problemen van dit deel van de wereld goed laten zien.
De opening is door het IFFR, geheel 2.0, in een YouTube video gegoten, met onderstaand spannend resultaat als gevolg.
Woensdagavond werd de opening alleen niet gedaan door festivaldirecteur Rutger Wolfson die geveld is door een auto-immuunziekte. Gelukkig is hij wel herstellende, maar dit jaar zal hij maar een paar keer op het festival verschijnen. Wel heeft hij de voorbereidingen voor deze editie voor het grootste deel nog geleid, inclusief - samen met de programmeurs - de titelselectie. En daar gaat het toch om.
Twee mooie voorbeelden van het programma Grand Tour Europa zijn de Italiaanse film Sacro Gra en de Duitse film Finsterworld, een respectievelijk beschouwende en absurde kijk op het Europa van vandaag.
Sacro GRA werd vorig jaar in op het filmfestival van Venetië bekroond met de Gouden Leeuw, de eerste keer dat een documentaire deze prijs in de wacht wist te slepen. Het is een film over de Grand Raccordo Annulare (GRA), de grote ringweg die zich om de stad Rome heen slingert. Filmmaker Gianfranco Rosi maakte eerder El Sicario Room 164 , een bizarre documentaire over een Mexicaanse huurmoordenaar die gedetailleerd zijn martelmethodes uit de doeken doet. Voor Sacro GRA heeft Rosi het wat lichter en dichter bij huis gezocht. Hij volgt een aantal mensen die rond de ringweg wonen of er hun werk vinden. Daarbij gaat het vooral om de zelfkant van de samenleving. Hiermee is Sacro GRA de haast ultieme tegenhanger van La Grande Bellezza die juist het mondaine leven in de oude stad laat zien. In Sacro GRA zien we troosteloze parkeerterreinen, betonnen flatgebouwen en morsige cafés. Zonder commentaarstem horen we flarden van gesprekken en kijken we van een afstand naar de mensen. Maar door de manier van filmen komt er zelfs in zo'n omgeving poëzie naar boven.
Dat Duitse films en humor wel degelijk samen gaan, bewees vorig jaar Oh Boy op het IFFR. Deze komische film over een jonge man die de hele dag op zoek was naar een kop koffie, was een echte festivalhit. De film Finsterworld heeft weer een heel ander soort humor, meer te vergelijken met de Nederlandse arthousefilm De Ontmaagding van Eva van End . Maar qua film weer heel anders. Het is een mozaïekvertelling waarbij allerlei verhaallijnen en personages elkaar op absurde wijze raken. Zo is er een mannelijke pedicure die door een agent wordt beboet maar in ruil voor wat zalfjes de bekeuring kwijtscheldt. Die agent houdt ervan om in zijn vrije tijd in een poolberenpak op seksueel getinte feestjes te komen. De pedicure komt bij een oude vrouw waarvan de dochter een verwaand nest is. Haar zoon misdraagt zich dan bij een schoolklasbezoek aan een voormalig concentratiekamp. En zo gaat het nog veel verder. Uiteindelijk komt alles knap bij elkaar en levert het naast veel absurde humor - waarbij zelfs de gaskamers niet worden geschuwd - ook opmerkelijk genoeg poëtische scènes op. Deutschland ist wieder Toll! En met de eigenzinnige cinema zit het in Europa ook wel goed.
