Na Stanley Kubrick en Federico Fellini doet nu horrormeester David Cronenberg EYE aan met een geweldige tentoonstelling.
Jaarlijks houdt EYE in de zomermaanden een grootse tentoonstelling rond een grote filmauteur. Na Stanley Kubrick en Federico Fellini viel de keuze dit jaar op een bij het grote publiek wat minder bekende regisseur: de Canadees David Cronenberg, bekend van onder andereShivers, Videodrome, The Fly enHistory of Violence. EYE pakt in samenwerking met het Toronto International Film Festival groots uit en laat met deze fantastische tentoonstelling en bijhorend filmprogramma zien dat Cronenberg zich absoluut mag meten met de beste filmmakers.
Seks, monsters, bloed, onheilspellende technologie en muterende lichamen; allemaal niet bepaald elementen, die je zou verwachten in een filmmuseum. Toch is een aan Cronenberg gewijde tentoonstelling helemaal geen gek idee. Onder het bloederige, broeierige oppervlak van al zijn films zit namelijk het verhaal van een groots auteur verscholen. Cronenberg werd aanvankelijk gezien als een regisseur van low-budget culthorrorfilms in de jaren ‘70, maar metVideodrome(1983) gaf hij al een profetisch en ingrijpend beeld over de invloed van massamedia in het leven van de mens. “Television is reality and reality is less than television” zegt Brian O’Blivion in een televisie-interview inVideodrome, terwijl de man zelf op de set aanwezig is in de vorm van een televisie. Het is een statement dat - gezien de grote interesse van velen in programma’s alsJersey Shore enTeen Mom - nog steeds relevant is.
Relevant zijn Cronenberg films overigens altijd. Via zijn films onderzoekt de regisseur meestal de diepe en duistere kanten van de mens, die door de meesten onopgemerkt blijven. Geïnspireerd door Freud laat Cronenberg de kijker vaak zien hoe lust de mens tot het uiterste kan drijven, waardoor personages niet alleen psychologische, maar ook lichamelijke transformaties moeten ondergaan. Zo zoekt in Crash(1996) een groepje mensen auto-ongelukken expres op om hun ongelukken-fetisj te bevredigen en in Rabid (1977) eindigt seks met hoofdpersonage Rose (gespeeld door de Canadese pornoster Marilyn Chambers) altijd met een infectie, die de mannelijke slachtoffers als hondsdolle zombies achterlaat. Niemand blijft hetzelfde in een Cronenberg film.
Die fysieke en psychologische transformaties in het oeuvre van Cronenberg heeft EYE dan ook als hoofdthema gekozen voor deze tentoonstelling. In de grote tentoonstellingsruimte zien we van al zijn films stills, posters, fragmenten en - als hoogtepunt - allemaal ambachtelijk gemaakte props. Cronenbergs films zitten vol met absurde ideeën, die de meesten nooit zouden kunnen verbeelden: vlezige gameconsoles die via een gat in het lichaam worden aangesloten of in genitaliën transformerende typemachines en videobanden die in de maag moeten worden gestopt om af te spelen. Cronenberg had echter veel talent om zich heen geschaard en kon zo via props, maquettes, animatronics en anderepractical effects al deze vreemde taferelen in ijzingwekkend detail verfilmen. Al die bizarre voorwerpen liggen prominent tentoongesteld, als een soort macabere juwelen. Jaap Guldemond, curator van EYE, vergeleek de props met het Goud der Thraciërs, en daar zit wat in. Het is een bizarre, maar fascinerende archeologische verzameling van objecten uit een andere wereld.
Overigens blijkt deze archeologische verzameling van props ook steeds meer een testament afkomstig uit een andere tijd te zijn. Tegenwoordig worden de meeste films namelijk gemaakt met nauwkeurige, maar vaak zielloze computeranimaties. Rommelen met klei, latex, bloed en touwtjes zit er niet meer in. Het is in die zin erg waardevol dat Cronenbergs voorwerpen in een museale context worden getoond. In een steeds meer door technologie vormgegeven wereld laat deze tentoonstelling zien wat voor een fantastisch werk door slechts een paar menselijke handen kan worden gemaakt.
Bezoekers van de tentoonstelling, die al die props overigens ook tot leven willen zien komen, worden de komende maanden al helemaal verwend. EYE vertoont namelijk alle films van Cronenberg (inclusief zijn korte films) in de context van een inventief filmprogramma. Cronenberg’s oeuvre is slim opgedeeld in drie thematische blokken: de wetenschap (22 juni tot 20 juli), het lichaam (20 juli tot 17 augustus) en de technologie (17 augustus tot 14 september). In elk blok ligt de nadruk op een paar films, die het desbetreffende thema op eigen wijze verdiepen. Naast Cronenbergs eigen werk worden de blokken verder ingevuld door lezingen, thematisch soortgelijke films van onder andere James Cameron, Brian de Palma en Darren Aranofsky en zelfs een klein festival,Transnaturalgenaamd.
Al met al heeft EYE voor de komende maanden weer groots uitgepakt. Door de prachtig opgezette tentoonstelling en het indrukwekkende filmprogramma schijnt er eindelijk een mooi licht op de duistere wereld van David Cronenberg. Alleen al door die prestatie is dit de mooiste tentoonstelling in het nieuwe filmmuseum tot nu toe.
De tentoonstelling David Cronenberg - The Exhibition is van 22 juni t/m 14 september te zien in Filmmuseum EYE in Amsterdam. Ter gelegenheid van de tentoonstelling brengt EYE vanaf 26 juni ook een gerestaureerde versie van Videodrome uit. Deze is de hele zomer te zien in EYE en in een aantal andere filmtheaters.
