Van 19 tot en met 30 november vindt in Amsterdam het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA) plaats, het grootste documentaire filmfestival ter wereld. In dit vijfde verslag de geëngageerde blik van de filmmaker.
Engagement en betrokkenheid bij een onderwerp is een drijfveer voor veel documentairemakers. Vaak levert dat saaie films op met een opgedrongen moraal. Maar soms komen er vanuit deze motivatie ook prachtige documentaires naar boven. Vandaag een aantal die duidelijk tot de laatste categorie horen.
Those Who Feel the Fire Burning *****
Regie: Morgan Knibbe
Morgan Knibbe is een jonge filmmaker, recent afgestudeerd aan de Filmacademie. Twee jaar geleden kreeg hij op het Nederlands Film Festival van het Filmfonds een 'wildcard'. Hiermee mocht hij in alle vrijheid een film maken. Alleen het budget stond vast, verder mocht hij doen wat hij wilde. Dit levert nu de indrukwekkende filmThose Who Feel the Fire Burningop die tijdens het IDFA in wereldpremière ging en meteen werd genomineerd voor Beste Lange Documentaire.
Knibbe noemt het zelf geen pure documentaire. Wat hem betreft kan je het net zo goed een fictiefilm noemen. Zeker het begin van de film doet denken aan het begin van een speelfilm. Met een heen en weer slingerende camera bevinden we in het pikkedonker ons op een wankel bootje vol met vluchtelingen. Dan slaat een oude man plotseling overboord en verdrinkt. De camera duikt ook onder water om vervolgens weer boven te komen. Het gezichtspunt vanaf dat moment is de zwevende geest van de verdronken bootvluchteling.
In prachtige beelden, zwevend, vliegend of meanderend zien we de vluchtelingen opgepikt worden, opgehokt in een kleine ruimtes hopend op een mogelijkheid om verder Europa in te komen. De voice-over vertelt poëtische teksten en samen met talloze stemmen van mensen levert dit een surrealistisch geheel op. De uitzichtloosheid en de hoop in één film gevangen, dat is Those Who Feel the Fire Burning.
Something Better to Come ****1/2
Regie: Hanna Polak
Op de grootste vuilstortplek van Europa, vlak buiten Moskou, leeft een groep mensen die nergens anders heen kan. Uit hun huis gezet, zonder hulp of familie, proberen ze te overleven temidden van de rotzooi die afvalwagens over hun uitstorten. Ze leven in hutjes gebouwd van pallets, vissen etensresten uit het afval en verhandelen waardevolle spullen tegen flesen wodka. Temidden van deze troosteloosheid volgde filmmaakster Hanna Polak met haar camera veertien jaar lang het meisje Yula, haar moeder en haar (latere) vriendje. Filmen daar is verboden, dus ze liep ook grote risico's. Maar de beelden die ze wist te maken, laten naast uitzichtloosheid ook sprankjes hoop zien.
Door zo dicht op de huids van Yula en andere mensen te zitten, voel je als kijker bijna de smerigheid van het afval en ruik je haast de stank van de bergen vuil. Tegelijk is het een aanklacht tegen het keiharde Rusland van nu, met Putin als grote zondebok. Eerder volgde Polak inThe Children of Leningradsky al zwerfkinderen rond treinstation Leningradsky in Moskou, maar met haar lanfge documentaire Something Better to Come maakt ze een indrukwekkend portret van hoe het is om in Putin's Rusland overal buiten te vallen. En het is, naast het gepolijsteBoyhood, opnieuw een fascinerend coming-of-age verhaal over een lange periode gefilmd. De speciale juryprijs voor deze film is dan ook zeer terecht.
