Top 10 Vlaamse Films

Er valt meer te halen bij onze zuiderburen danSamson en Gert.

Als een gemiddelde Nederlander vroeger dacht aan een Vlaamse of Belgische film, zou hij of zij denken aanKoko Flanel, met Urbanus in de hoofdrol. Een enkeling zou zich herinneren datLoft van origine een Belgische productie is, de rest noemde Jean Claude van Damme als bekendste acteur, of een bulkproductie van Studio 100. Maar dat Belgie tegenwoordig veel meer te bieden heeft danMega Mindy en de Snoepbaron, blijkt al een aantal jaren.

Want ook al had heel Nederland in 2013 de hoop gevestigd op Alex van Warmerdam’sBorgman (inclusief de nodige Vlaamse invloeden), uiteindelijk waren het onze zuiderburen die er met een Oscarnominatie voor beste buitenlandse film vandoor gingen. De terechte nominatie voorThe Broken Circle Breakdownis geen incident. In tegenstelling tot de Nederlanders werden de Belgen de afgelopen negen jaar liefst drie keer genomineerd voor de Oscar voor Beste Korte film en maar liefst twee keer voor de Beste niet-Engelstalige film, The Broken Circle Breakdown meegerekend. Vlaamse films krijgen steeds meer aandacht, met zelfs een eigen festival in Utrecht:Het Vlaamse Film Festivaldat dit jaar voor de tweede keer wordt gehouden.

Als ode aan de eigenzinnige filmmakers van ons buurland maakte Moviescene een top 10 van de ‘strafste’ Vlaamse fil

Maar liefst drie titels uit deze top 10 staan op de naam van Felix van Groeningen (De Helaasheid der Dingen, The Broken Circle Breakdown). Wie denkt dat dit te maken heeft met het schamele aanbod van kwaliteitfilms uit Belgie, heeft het mis. Van Groeningen heeft een neusje voor het uitkiezen van bijzondere verhalen, om deze vervolgens op een bloedmooie, maar sobere manier te vertalen naar film. Ondanks deze overeenkomst zou het oneerlijk zijn om zijn films met elkaar te vergelijken. Na zijn doorbraak met de filmSteve + Sky kwam Van Groeningen metDagen Zonder Lief. In deze film staat Zwarte Kelly centraal. Ze heeft haar naam gekregen omdat ze in de vriendengroep van twintigers niet de enige Kelly was. Als Zwarte Kelly zonder duidelijke reden terugkeert na haar jarenlange verblijf in New York, komt ze erachter dat het leven zonder haar gewoon verder is gegaan. Intussen heeft Blonde Kelly een kind met de ex van Zwarte Kelly. Ze maakt een soort bedevaartstocht langs al haar oude vrienden, met ergens de hoop terug te vinden wat hen zo onbezorgd en gelukkig maakte in het verleden. Maar of de rest net zo happig is om oude koeien uit de sloot te halen, is nog maar de vraag.

Absurdisme is onmiskenbaar in de Vlaamse cinema. Vaak subtiel, maar soms ook vol in het gezicht – zoals in de komedieHasta La Vista. De film van Geoffrey Enthoven werd gebaseerd op een waargebeurd verhaal over drie vrienden die op vakantie gaan en onderweg in allerlei komische situaties verzeild raken. Niets nieuws zou je denken, ware het niet dat het inHasta La Vista draait om drie jonge mannen met elk een eigen handicap. Jozef is bijna volledig blind, Philip kan door een dwarsleasie niet meer lopen en ook zijn andere ledematen beperkt gebruiken en Lars is door een hersentumor ook gebonden aan een rolstoel. Als de mannen ontdekken dat er een bordeel in Spanje is dat gespecialiseerd is in ‘mensen zoals zij’ besluiten ze eropuit te trekken. Wat in theorie klinkt als een VlaamseAmerican Pie ofRoad Trip, blijkt een intelligente bromance met precies het juiste scheutje drama.Hasta La Vista bewijst dat komedie niet een schot voor open doel hoeft te zijn, maar juist door het leven ‘bij de kloten te grijpen’ raakt waar het hoort te raken.

Ondanks de zeer uiteenlopende thema’s binnen de Belgische cinema is er een subtiele overeenkomst te ontdekken. Uitzonderingen daargelaten zijn het vaak films die iets kleins nemen, het koesteren en de kijker zonder schroom confronteren met de schoonheid ervan. Tom Barman, voornamelijk bekend als zanger van de Belgische band dEUS, neemt inAny Way the Wind Blowsals uitgangspunt een zomerdag in Antwerpen. In een raamvertelling worden diverse personen geintroduceerd die door middel van anderen aan elkaar verbonden zijn. Een galeriehouder, een experimenteel kunstenaar, een IT-consulente, twee posterplakkers, een leraar, een DJ, de windman, een voedselfotografe en haar beste vriendin. Allemaal bezig met hun eigen zaken, tot ze elkaar treffen op een feestje later die avond.Any Way the Wind Blows is een ode aan Antwerpen, een stad die altijd in beweging is. De momentopname die Barman de kijker voorschotelt, laat zien hoeveel relaties er bloot gelegd kunnen worden in een dag, zonder een moment zwaar op de hand te worden.

Voordat regisseur Erik van Looy zijn kaskrakerLoftmaakte, gooide hij al hoge ogen met een andere thriller:De Zaak Alzheimer. In de verfilming van het gelijknamige boek maken we kennis met rechercheurs Eric Vincke (Koen de Bouw) en Freddy Verstuyft (Werner De Smedt), die na de moord op een topambtenaar alles op alles zetten om uit te zoeken wie de dader is. Het spoor leidt naar huurmoordenaar Angelo Ledda (Jan Decleir), die leidt aan de ziekte van Alzheimer. De gezondheid van Ledda gaat snel achteruit, wat het voor hem steeds moeilijker maakt om zijn opdrachten uit te voeren. De film blijft tot op heden een van de bestbekeken Vlaamse bioscoopfilms, met meer dan 750.000 bezoekers.

Dit is het acteerdebuut van Eva van der Gucht (S1ingle, Dik Trom), waarin ze schittert als de mollige zangeres Marva, die maar niet door wil breken. Als haar vader Jean (Josse de Pauw) ontslagen wordt, richt hij al zijn pijlen op het succes dat hij voor zijn dochter voor ogen heeft. Als zich plots een kans voordoet in de vorm van de beroemde zangeres Debbie besluit hij haar te ontvoeren. Hij wil in ruil voor de vrijlating echter geen geld, maar een liedje voor zijn dochter. De luchtige komedie van Deruddere blinkt uit in het acteerwerk en de prettige toon. Dat viel ook de jury van de Acadamy Awards op in 2001, het jaar datIedereen Beroemd! een nominatie voor de Oscars in de wacht sleepte. Helaas ging de film er net zoalsThe Broken Circle Breakdownniet met het beeldje vandoor.

De absurde literaire uitspattingen van de Vlaamse schrijver Herman Brusselmans lijken op het eerste gezicht lastig te vertalen naar het witte doek. Gekenmerkt door het bewandelen van allerlei obscure zijpaden, afgewisseld met perverse en onsamenhangende gedachten, lijkt ookEx-Drummereen weinig geschikte kandidaat. Koen Mortier nam de uitdaging aan en creeerde een interessante, haast anarchistische film. Het verhaal gaat over de Vlaamse schrijver Dries (Dries Vanhegen), die op een dag gevraagd te komen drummen in een band waarin iedereen een handicap heeft. Al snel wordt Dries verzwolgen in een harde, perverse wereld waarin de lispelende zanger van de band de kale moeder van de bassist op denigrerende wijze verleidt, er uitvoerig verteld wordt waarom vrouwen om hun muil getimmerd moeten worden, en we er achter komen hoe de zanger van concurrerende band ‘Harry Mulisch’ aan zijn bijnaam komt. Ex-Drummeris niet weggelegd voor mensen die snel geschokt zijn, want de film balanceert fijntjes op de lijn tussen absurdistische narigheid en complete destructiviteit . En dat is ook precies wat deze film zo interessant maakt, dat het niet alleen inhoudelijk, maar ook visueel niet terugdeinst voor een ruwe en tegendraadse aanpak. Een unieke uitschieter in het filmlandschap van onze zuiderburen.

De vraag waarom er van de Vlaamse film Loft slechts twee jaar na het succes in de Belgische bioscopen een Nederlandse remake werd gemaakt, wordt enkel groter na het zien van de originele versie. InLoft vinden vijf vrienden het lijk van een vrouw in hun geheime loft, dat ze voornamelijk gebruiken om met hun minnaressen tijd door te brengen. Al snel blijkt dat een van hen iets te maken moet hebben met de moord, aangezien er geen sporen van inbraak zijn en het alarm is uitgeschakeld. Hoe lang kunnen ze elkaar nog een hand boven het hoofd houden voordat de waarheid uit zal komen over hun mysterieuze toevluchtsoord? In deze onderhuidse thriller wordt langzaam duidelijk dat het delen van een geheim vriendschappen kan versterken, maar ook in alle opzichten kapot kan maken. Grimmig en duister van toon, in een stijl die soms doet denken aan Scandinavische thrillers.Loft is tot op heden de meest succesvolle Vlaamse film allertijden, en hoewel de Nederlandse versie de goede naam een beetje heeft bezoedeld, geeft de film blijk van acteertalent, interessant camerawerk en het vermogen tot het neerzetten van een onmiskenbare spanning. Naast de Nederlandse remake uit 2010 kwam in 2014 ook de Amerikaanse remake uit, geregisseerd door Erik van Looy, de originele (Vlaamse) regisseur van de film. Ook de bekende Vlaamse acteur Matthias Schoenaerts (The Drop)nam ook in deze versie een van de hoofdrollen voor zijn rekening.

Uitgesproken Belgische literatuur, verfilmd op een uitgesproken Belgische manier. De jeugd van Gunther Strobbe (Kenneth Vanbaeden/Valentij Dhaenens) was er een die niet iedereen zich voor kon stellen. Op jonge leeftijd in de steek gelaten door zijn moeder woont Gunther met zijn vader en ooms in bij zijn oma. De Strobbes staan er om bekend dat ze houden van bier, vrouwen, onrust…. en Roy Orbison. In het Vlaanderen van de jaren ’80 van de vorige eeuw wordt de kijker meegevoerd in Gunther’s herinneringen aan zijn jonge jaren.De Helaasheid der Dingenis een film over de zware en minder zware dingen in het leven. Hoe soms alles wat zo vanzelfsprekend leek, de grote keuzes in het leven kan beinvloeden. Een film die doet lachen en huilen, oprecht is in zijn vertelling en waarin Felix van Groeningen duidelijk de wereld heeft getoond wat hij in huis heeft als regisseur. Ook de cast liegt er niet om, met onder andere Koen de Graeve, Natali Broods en Johan Heldenbergh, die al vaker als hoofdrolspelers opdoken in deze lijst.

Waar enerzijds de kracht van de Vlaamse filmmakers ligt bij het verlichten van zware thema’s door ze absurdistisch te maken, is er aan de andere kant een zeer groot talent aanwezig om grauwe, duistere films op te leveren. Gekenmerkt door een ingetogen, stylistische manier van vertellen geeft ookRundskop blijk van alles dat de Vlaamse film zo bijzonder maakt. Het verhaal over de Vlaams-Limburgse veeboer Jacky Vanmarsenille (Matthias Schoenaerts) schetst een beeld van de duistere wereld van de hormonenmaffia. Als een hormonenjager van de politie wordt vermoord, komt er een persoon uit zijn verleden terug in het leven van Jacky. Hij wordt daarbij herinnerd aan een traumatische gebeurtenis uit zijn jeugd, waarop hij besluit bij wijze van afsluiting opnieuw de confrontatie aan te gaan. Het regiedebuut van Michael R. Roskam is een visueel meesterwerkje en een van de films die de moderne Vlaamse film wereldwijd op de kaart heeft gezet. Dat bleek ook toen Roskam de kans kreeg de Amerikaanse filmThe Drop te regisseren, wederom met Schoenaerts in de hoofdrol.

De verfilming van het toneelstukThe Broken Circle Breakdownprijkt overtuigend bovenaan deze lijst. Het verhaal over de relatie tussen Bluegrass-muzikant Didier (Johan Heldenbergh) en tattoo-artieste Elise (Veerle Baetens) wordt in een niet-chronologische vertelling steeds intenser. Hoewel de liefde in het begin sterk en ongecompliceerd lijkt, zorgt een groot drama ervoor dat fundamentele verschillen tussen de twee worden blootgelegd. De prachtige soundtrack van de film begeleidt de emoties van de geliefden en maakt soms de afstand tussen hen pijnlijk duidelijk. Een Belgisch pareltje, dat de eerste plek meer dan waard is. Niet omdat deze genomineerd was voor een Oscar, niet omdat het correct en verantwoord is om mee te gaan in het oordeel van de massa, maar gewoon omdat de film je hart breekt. Steeds opnieuw.

Bekijk onder andereIedereen Beroemd! enEx-drummer op het Vlaamse Film Festival van 7 t/m 10 mei in het Louis Hartlooper Complex in Utrecht en op 15 en 16 mei in Kriterion, Amsterdam. Meer info op de website van het Vlaamse Film Festival .