Game of Thrones voegt een nieuw ‘pronkstuk’ toe aan haar verzameling van naargeestige trouwerijen.
Al dik vier seizoenen hebben Sansa en de vermoedelijk overleden Arya elkaar niet gezien. Zelden bevonden ze zich echter zowel geografisch als in hun persoonlijke reis zo ver van elkaar. In de aflevering waarin Sansa de laatste verf van haar vermomming als Alayne uit haar haar spoelt en haar eigen rol in de wereld weer omarmt, blijkt Arya eindelijk klaar om haar identiteit achter zich te laten. De jongste van de twee krijgt na wekenlange training in de kunst van het geloofwaardig vertellen van onwaarheden eindelijk te weten wat er zich in het mysterieuze achterportaal bevindt. Na een lange wenteltrap gevolgd te hebben, komt ze in één van de meest fantasierijke doch lugubere ruimtes terecht die we tot nu toe in de serie hebben gezien. Voor haar ogen onthult zich een onwerkelijk grote hal waarvan alle wanden gevuld zijn met de gezichten verkregen door haar aanstaande collegae. Binnen enkele weken zullen we weten welk gelaat ze tot zich zal nemen.
Nieuw haar
Arya’s verhaallijn is dit seizoen een rare eend in de bijt. Waar iedereen langzaamaan dichter naar elkaar toe kruipt in één van de vier hotspots (Winterfell/The Wall, Meereen, King’s Landing, Dorne), beleeft zij als enige een avontuur op een eigen locatie. Haar zus komt echter in een steeds drukkere en moeilijker voorspelbare situatie terecht, met de maniakale Ramsay, de plottende Roose, de jaloerse Myranda, de verwarde Reek en de marcherende Stannis die haar allemaal verschillende kanten op trekken. En dan is de wildcard – Brienne en Podrick – nog niet eens meegeteld. Geen van deze figuren geven echter om wie Sansa eigenlijk is, ze hechten waarde aan haar Stark-achternaam. Toen ze nog als Alayne, het nichtje van Petyr Baelish door het leven ging, had geen van hen naar haar omgekeken.Wanneer haar laatste beetje verf uit haar haar gespoeld wordt, krijgen we dan ook niet de indruk dat ze eindelijk geen vermomming nodig heeft. Nee, het persona van Sansa Stark, erfgename van Winterfell, is wederom een andere rol die ze gedwongen is om te spelen, hopend op betere tijden.Misschien verschilt haar situatie dan toch niet zoveel van die van Arya.
Dorne
Deze week kregen we verder voor het eerst een kijkje in het leven van een andere dochter wier situatie eveneens volledig wordt bepaald door haar naam: Myrcella Baratheon (of accurater: Lannister). Na een recast heeft men nu een jongere actrice (Nell Tiger Free) ingezet, die prima de rol van jonge naïeve goud gelokte prinses speelt tegenover de al even naïeve Trystane Martell (Toby Sebastian). Samen fantaseren ze romantiserend over hun toekomst tijdens een wandeling door de watertuinen. Hun geneuzel wordt even later onderbroken wanneer Bronn ontnuchterend een knal in het gezicht van Trystane geeft. Op een evencheesywijze als de Sand Snakes enkele weken geleden geïntroduceerd werden, is het vermomde duo van Jaime en Bronn kort daarvoor de stad binnengeslopen. En net als toen, voelen deze scènes weer even dissonant met de rest van de show. Zonder moeilijkheden lopen Jaime en Bronn de massieve tuinen in, waarna ze op miraculeuze wijze gelijk tegen Myrcella en Trystane aanlopen. Door een eveneens mysterieus toeval weet Ellaria precies op het goede moment haar Sand Snakes erop uit te sturen, die vervolgens gelijk tegen de twee indringers aanlopen. Alle logica wordt in de wind geslagen om een excuus voor een vechtscène te vinden, die vervolgens voordat er daadwerkelijk consequenties volgen, onderbroken wordt door Areo Hotah en zijn kompanen. En waarom? Waarschijnlijk omdat het plot erom vroeg dat Ellaria, Jaime en Bronn gevangen zouden moeten worden genomen door Doran. Tja.
De beer en de dwerg
Overzees lopen ex-gevangene en ex-gevangennemer Jorah tegen een knap staaltje dramatische ironie aan wanneer ze gevangen worden genomen door een slavenverkoper. Nog ironischer is dat Jorah nu zelf getekend is, terwijl hij juist voor het handelen in slaven verbannen was uit Westeros. Verder is er voor hun reis weinig veranderd: hoewel Tyrions gezelschap voor een tweede maal verandert, is hij nog steeds op weg naar Meereen. Wel was het fijn om na weken van depressief dronkenschap hem eindelijk zijn nuchtere vernuftigheid weer eens zien te gebruiken. Zijn zuster denkt ondertussen in King’s Landing even slim te zijn, wanneer ze ervoor zorgt dat naast Loras ook Margaery door de High Sparrow opgepakt wordt. Net als tijdens Tyrions trial haalde ze hiervoor een prostituee tevoorschijn al getuige, met teleurstelling en woede van de veroordeelde partij als gevolg. Het hoogtepunt hier was de terugkomst van Olenna Tyrell in King’s Landing, wier dodelijke blik na afloop van het schijnproces boekdelen sprak. Als Cersei zich ergens druk om zal moeten maken, is het wel om haar.
Die scène
Als laatste blijft er dan nog de laatste scène over; een scène die binnen de bredere discussie rondGame of Thrones het meeste stof zal doen opwaaien. Ik heb het uiteraard over de scène vlak nadat Ramsay en Sansa getrouwd zijn, waarbij Ramsay zijn bruid bruut haar maagdelijkheid ontneemt. In de laatste momenten worden we gedwongen naar het stuiptrekkende gezicht van Reek te kijken terwijl we de geluiden van de ontering op de achtergrond horen. Dat de gebeurtenis weinig verrassend was – een huwelijk is in Westeros niet volledig als het niet geconsumeerd is – maakt de sequentie niet minder gruwelijk. De afgelopen afleveringen was het gevaar van seksueel geweld in Winterfell al sterk voelbaar, en met het vertrek van Littlefinger leek Sansa volledig op zichzelf aangewezen, maar ergens was de hoop dat Sansa’s transformatie in een machtige manipulator zou worden doorgezet. Dit maakt de scène dan ook extra moeilijk verdraagbaar. Nu voelt het vooral als een onfortuinlijke misstap in de vertelling, dat het eindproduct is van een merkwaardige adaptatiekeuze.
Wie
Zonder diep in te gaan op de verschillen tussen boek en serie is er op dit moment in het verhaal op papier een vergelijkbare scène aanwezig, waarvan de details nog een stuk ijzingwekkender zijn dan de showversie. Dat deze versie niet naar het scherm vertaald zou worden, leek een gegeven; het resultaat zou bijna altijd resulteren in iets exploitatiefs. Voor de duidelijkheid: het incorporeren van verkrachting in een duister narratief als dat vanGame of Thrones is niet het probleem; het zou zelfs onoprecht zijn om te doen alsof seksueel geweld tegen vrouwen in een dergelijke wereld niet aanwezig is. Het probleem is vooral dat men tot noch toe geen recht is gedaan aan de consequenties en betekenis van dergelijk geweld. Dit komt in het geval van deze aflevering niet door de precieze gebeurtenissen, maar vooral doorwie het overkomt. In tegenstelling tot hier, schreef George R.R. Martin de scène namelijk niet rond Sansa.
Derde keer
Het moeten inkrimpen van een grote hoeveelheid verhaallijnen heeft er – zeker dit seizoen – al vele malen voor gezorgd dat bepaalde rollen of acties overgeheveld moeten worden naar andere personages in de serie. Zo is er zeker in Dorne een hoop geschoven en is Jorah inmiddels een amalgaam van allerlei verschillende personages geworden. Nu wordt dit ook gedaan met de verkrachting door Ramsay. Hierbij moet gezegd worden dat men tot nu toe al meerdere malen onzorgvuldig is omgesprongen met dit thema. Zo veranderden de showrunners in het eerste seizoen een consensuele scène tussen Daenerys en Khal Drogo in een scène waarin de vrouwelijk helft duidelijk geen toestemming had gegeven. Hetzelfde gebeurde afgelopen jaar in een scène tussen Cersei en Jaime, met veel artikelen en discussies tot gevolg. In het geval van het eerste voorbeeld was de reden voor ophef dat er later toen er echt wat opbloeide tussen Dany en Drogo gedaan wordt alsof het geweld nooit voorgevallen was. Dit gebeurde bij Jaime’s actie ook, maar dit werd nog een stuk verder uitvergroot doordat de actie compleetout of character was, gezien ze daarvoor een jaar of drie besteed hadden aan zijn transformatie tot één van de meest geliefde personages van de show. Ditmaal liggen de moeilijkheden echter weer anders.
Het waarom
Geliefd is Ramsay Bolton natuurlijk niet, enout of character is de handeling al helemaal niet te noemen. We hebben hem tot nu toe allerlei verschrikkelijke dingen zien doen, dus dit lag zeker in de lijn van verwachting. Dat Sansa geframed zou worden als een hulpeloos slachtoffer is echter een stuk vreemder. Door de jaren heen heeft ze van de besten de kunst van het manipuleren en bespelen kunnen afkijken. Nu, op het moment dat ze eindelijk voor zichzelf zal moeten vechten, wordt deze karakterboog grotendeels teniet gedaan doordat ze wederom in de rol van het slachtoffer wordt gemanoeuvreerd. Het was een stuk logischer geweest als Sansa Ramsay om haar vinger had weten te wikkelen door het feit dat ze keer op keer wordt onderschat uit te buiten. Littlefinger vertelde haar in aflevering vier al: “you will take this Bolton boy and make him yours. He’s already fallen for you”, dus de eerste stenen hiervoor waren al gelegd. Wat een verdere evolutie in een sterke, onafhankelijke vrouw had kunnen zijn, is nu gesneuveld in ruil voorshock value.
Reek
De vraag blijft daarom: waarom was het nodig om deze scène er toch in te stoppen? Het antwoord dat vooralsnog hierop gegeven wordt, stemt weinig positief. Het feit dat de camera op het gezicht van Reeks bleef hangen, lijkt namelijk – naast dat het een effectieve manier was om de afschuwelijkheid van de situatie over te brengen – een indicator te zijn dat ze de scène zullen gebruiken om Theons karakterontwikkeling te faciliteren. Het aanschouwen van het geweld bij een bekende lijkt het één en ander in hem los te maken. Hopelijk zal er ook recht worden gedaan aan het effect van de daad op Sansa, want vooralsnog lijkt de serie te zeggen dat de ernst van de daad alleen betekenis krijgt door de interpretatie van een mannelijke blik. Het gebruiken van een verkrachting van een vrouwelijk personage ten behoeve van de ontwikkeling van een mannelijk personage zou een weinig smaakvolle schrijfkeuze zijn. Dat gezegd hebbende, zover kunnen we nu nog niet vooruit kijken.
Unbowed, Unbent, Unbroken
Genoeg over deze scène. In de komende weken zullen we erachter komen hoe de nasleep hiervan het verhaal zal beïnvloeden. Al met al was het een wat oneven week. Dorne blijft een zere plek, waarbij de wijze waarop de gebeurtenissen geplot worden niet thuishoort inGame of Thrones. Verder bevestigde de aflevering wel weer het idee dat het spelen met identiteit – Arya, Tyrion en Jorah moesten allen liegen over wie ze daadwerkelijk zijn – een weg tot macht kan zijn. De meest leuke variatie hierop was te vinden in de scène waarin Olenna Cersei opzocht. Precies in dezelfde positie en houding waarmee Tywin altijd achter zijn bureau zat, pretendeert zijn dochter alsof ze druk bezig is, de suggestie wekkend dat ze belangrijkere zaken aan haar hoofd heeft dan de Tyrells. Ze waant zich even capabel als haar vader, maar haar onvoorzichtige en paranoïde acties bewijzen het tegendeel. Via een gouden riposte ontmantelt Olenna dan ook haar toneelstukje: “Put the pen down, dear. We both know you’re not writing anything”.
Losse gedachten:
- Op dit moment is er simpelweg geen pijl meer te trekken op Littlefingers ware intenties. Wellicht is dit precies het punt, en vertrouwt hij op zijn oude vertrouwde motto “chaos is a ladder”, waarbij hij iedereen zoveel mogelijk misinformatie doorspeelt om uiteindelijk zelf bovenaan te eindigen.
- Het gebrek aan logica in de Dorne-sequenties was niet het enige waardoor deze delen minder goed uit de verf kwamen. Zo waren de Water Gardens opvallend leeg, afgezien van de belangrijke personages en een handje vol bewakers. Om Dorne het gewicht te geven dat het zou moeten hebben, zou het helpen om de schaal die bij Braavos en Volantis werd gesuggereerd op zijn minst te benaderen.
- Wie had gedacht dat Jerome Flynn (Bronn) zulke gouden stembandjes bezat?
- Het was daarnaast fijn om eindelijk bevestigd te krijgen dat er meer liederen in Westeros bestaan dan alleen ‘The Rains of Castamere’ en ‘The Bear and the Maiden Fair’.
- Die schram die Bronn opliep in het gevecht met Tyene Sand kan wellicht nog gevaarlijk zijn. Zij kondigde per slot van rekening een paar afleveringen geleden aan dat vergif haar wapen was… Zo vader, zo dochter.
