Game of Thrones S5E10: Mother’s Mercy - recap

“It’s really all about the ending”

Ondanks datGame of Thrones vaak het sterkst is op haar kleinst, in vernuftig uitgedokterde dialogen tussen even helder geschetste als getroubleerde personages, wordt de show vaak gekarakteriseerd als draaiende om grote schokkende momenten. Afgelopen seizoen werden Tyrions trial by combat, de slag om The Wall al gebruikt als tussentijdse climaxen die in aflevering acht en negen opbouwden naar de grote series aan plotpunten inThe Children. Het was een indrukwekkende finale die ons voor de verandering eens hoopvol stelde, voornamelijk met betrekking tot de toekomst van de overgebleven Stark-kinderen. De finale van dit jaar kent – anders dan de titelMother’s Mercy doet vermoeden – geen genade voor haar kijkers. In een dik uur volgt climax na climax waarbij de serie hier en daar in ademnood komt om stil te staan bij de betekenis van de gebeurtenissen.

Diepe sneeuw

De verhaallijn die de meeste tijd op het scherm krijgt is de confrontatie tussen de Boltons en Stannis. Ook hier had wat meer ruimte geen kwaad gekund, maar het snelle tempo werkt aan de andere kant goed om vorm te geven aan Stannis’ plotse zelf veroorzaakte ondergang. Het laatste wat we afgelopen aflevering van de enige overgebleven Baratheon-broer zagen was zijn gebroken uitdrukking na het verbranden van zijn enige kind en erfgenaam. In enkele minuten leek zijn gezicht vele rimpels en grijze haren rijker te zijn geworden. InMother’s Mercy beginnen we op de ochtend na de gebeurtenis. Hij leert hier dat hij verlaten is door helft van zijn leger – inclusief alle cavalerie – evenals door zijn vrouw en spirituele gids. Zijn reis neemt opeens de vorm aan van een Griekse tragedie, waarbij de held valt na het overschrijden van een morele grens. Stannis’ tragische gebrek is zijn opgeblazen plichtsgevoel, waarbij zelfs de levens van zijn naasten in het niet bleken te vallen. Omdat we Stannis vier seizoenen lang hebben zien klimmen, heeft het vangen van zijn val in een enkele aflevering des te meer impact.

Een vreemd gezicht

Stephen Dillane heeft zijn personage altijd al neergezet als een hardvochtig, afstandelijk en moeilijk te doorgronden – “he’ll break before he bends” zoals in het boek wordt gesteld. Wanneer hij het nieuws van de massale desertie hoort, geeft hij gelijk het commando naar Winterfell te marcheren. Daar aangekomen zorgt een directe aanval van de Boltons ervoor dat er niet eens een belegering zal plaatsvinden. Bewust van de hopeloosheid van de situatie trekt Stannis zijn zwaard, om samen met zijn manschappen compleet uit formatie het tienmaal grotere leger van Ramsay te confronteren. David Nutter filmt de uiteindelijke aanvaring vanuit een birds-eye view, wat de complete nederlaag nog verder uitvergroot. We zien de situatie even afstandelijk aan als Stannis deze ervaart. Niet alleen is zijn aanval een fysieke overgave, maar ook een compleet emotionele overgave. Zonder dochter en vrouw (en zonder hoofdrol in een profetie) is er geen reden om verder te leven. Poëtisch komt hij uiteindelijk om het leven door een vreemd gezicht, dat hij ergens gekweld heeft in zijn destructieve en uiteindelijk egocentrische tocht. “Go on, do your duty” gebiedt hij Brienne, waarna ze gehoorzaamt.

Banzai

Dat de uitwerking van Stannis’ verhaallijn het beste element is van de finale, komt voornamelijk omdat we de kans krijgen om te reflecteren op de keuzes die hij heeft begaan, en wat de uitkomsten hiervan voor hem betekenen. We starten bij het omslaan van de weegschaal, waarna we tijdens verschillende scènes mee tuimelen tot het moment dat hij bloedend zijn steun vindt bij een boom. Deze tijd is echter niet voor andere verhaallijnen vrijgemaakt. Jaime en Bronns reis naar Dorne heeft tot nu toe weinig tot niets opgeleverd, maar hier wordt inMother’s Mercy nog snel even verandering in gebracht. Ellaria zet de ouderwetse vergiftigde-lipbalsem-truc in om de Lannisters alsnog een trap na te verkopen, haar weinig geloofwaardige trouwbelofte aan Doran tenietdoend. De actie zal de diplomatieke relaties tussen de hoofdstad en Dorne er weinig beter op maken; de door Ellaria en haar Sand Snakes gewilde oorlog zou zomaar eens kunnen ontstaan.

Wraak

Interessanter is de scène die een einde maakt aan Arya’s arc. Na een gezicht te hebben gestolen uit The House of Black and White doet ze zich voor als één van de meisjes die in het Braavosi bordeel aan de sadistische Meryn Trant worden overgedragen. Het duurt niet lang voordat ze haar daadwerkelijke identiteit bekendmaakt en hem met een mes te lijf gaat, haar mentor Syrio Forel wrekend. Maar Arya leert dat wraak niet zo simpel is als het afstrepen van een naam van haar lijstje klinkt. Een lijstje heeft iets klinisch en afstandelijks; haar wraak is verworden in een recept of stappenplan. Als ze tegenover haar nietsvermoedende subject komt te staan springt ze er echter vol woede op hem in, waarbij ze zijn oogkassen en borst voorziet van enkele nieuwe lichaamsopeningen. Het is niet puur of zuiver, verre van. Wat leek op een meisje dat een schrijntje eer wilde terughalen voor haar verraden familieleden en vrienden, transformeert in eenmonster in the making. Wanneer ze met een lege blik de keel doorsnijdt van haar mijmerende slachtoffer, is Arya’s kleding al besmeurd met donkerrood bloed.

Van boven

In de scène tussen Arya en Trant zet de show vraagtekens bij onze betrokkenheid bij de wrede wraakmissie van het personage, in plaats van haar actie te presenteren als een overwinning. Wanneer ze terugkeert naar The House of Black and White, wordt ze ook nog veroordeeld door de karakters die haar dit seizoen begeleidden. Het is geen verrassing dat Jaqen op de hoogte was van haar escapades, maar zijn besluit de balans te herstellen door zijn eigen (of toch niet…) leven te nemen en Arya te verblinden komt onverwacht. Het is een bijna kosmische straf die verder niet wordt verklaard door haar fysieke omgeving. In een seizoen waarin de uitersten op het gebied van de fundamentalistische religies in Westeros werden opgezocht, lijken veel van de gebeurtenissen in de finale een bijna metafysische dimensie te hebben. Naast Arya’s gezichtsverlies (pun intended) en de ondergang van Stannis hebben Cersei’s ellenlange Walk of Atonement en Dany’s ontmoeting met de Khalasar eveneens een mystieke air over zich die de normaal zo op politieke relaties gefocuste scènes overstijgt. De presentatie van deze momenten laat logica hier en daar liggen om de individuele ervaring van de personage voorop te stellen.

Groots, grootser, grootst

De schoonheid vanMother’s Mercy is echter ook gelijk haar achilleshiel. In het culturele spectrum neemtGame of Thrones al lange tijd de plaats in van een waterkoelerdrama. Nieuwe plotwendingen worden als belangrijkste aantrekkingskracht gezien, waarbij de volgende dag met vrienden over ‘het moment dat’ gesproken kan worden. De meest opvallende uitwas hiervan is steeds vaker herhaalde notie dat Martin en zijn bloeddorstige pen zelfs de belangrijkste personages aan hun einde durven te laten komen, een idee dat ingeluid werd met het heengaan van Eddard Stark in seizoen één. Wat hierbij vaak verloren gaat, is dat de twists in eerste instantie niet simpelweg bestonden om het publiek te verrassen. Integendeel, de onthoofding bij de Sept of Baelor en de Red Wedding – betwistbaar de twee grootste verrassingen tot nu toe – waren vanuit karakterstandpunt vrijwel onontkoombaar. Ned, Robb en Catelyn kwamen niet aan hun einde omdat het publiek verrast moest worden, maar door hun eigen fatale gebreken.

Overtreffende trap

Sinds lange tijd lijkt de show echter te proberen de ‘high’ van de Red Wedding te evenaren, waarbij het zelfs als een innovatie werd gepresenteerd dat in 2014 de ‘grote momenten’ niet alleen in aflevering negen verstopt waren. Langzaamaan werd de vertelling het slachtoffer van het willen opbouwen naar momenten die een zo groot mogelijke reactie bij de kijkers los zullen maken, in de hoop dat het internet er wel mee aan de haal zou gaan; een knap staaltje gratis marketing. Het is deze neiging dieMother’s Mercy uiteindelijk onder haar eigen gewicht doet inzakken. Waar men tot nu toe iedere week één of twee verhaallijnen links liet liggen om meer tijd te maken voor andere, krijgt elk plot deze week een conclusie toegewezen. Dat dit allemaal in een dikke zestig minuten moet gebeuren, zorgt ervoor dat we steeds kijken naar de opbouw naar een wending, om na de wending zelf hopeloos achtergelaten te worden.

Shock-value

Voor tv-standaarden isGame of Thrones nooit enorm geïnteresseerd geweest in cliffhangers, maar dat is deze week anders. Veel cruciale vragen blijven onbeantwoord: heeft Brienne echt een einde gemaakt aan het lijden van Stannis? Wat heeft Arya’s blindheid voor gevolgen? Wat is de Khalasar van plan met Dany en waar kwamen de ruiters vandaan? Hoe is het met Myrcella en Jaime afgelopen? Hebben Theon en Sansa de val overleefd? En: wat zijn de gevolgen voor de Night’s Watch en de Wildlings nu de enige persoon die tussen hen instond het leven heeft gelaten? Als we zelfs niet vol overtuiging kunnen stellen of bepaalde personages wel of niet de aflevering overleefd hebben, is het moeilijk te ontkennen dat shock-value hoog op het lijstje stond.

Ritme

Op zich is er geen probleem met het willen verrassen van het publiek, zolang de ontwikkelingen op dramatisch niveau maar te verantwoorden zijn. Het wordt echter wel problematisch wanneer we zonder betekenisgeving achtergelaten worden, en dat is tot op zekere hoogte het geval inMother’s Mercy. Vlak nadat ‘het grote moment’ heeft plaatsgevonden, wordt er alweer naar de volgende locatie geknipt. De kans zit er dik in dat wanneer we volgend jaar bij de personages terugkeren, er gelijk overgegaan wordt op het opzetten van nieuwe verhaallijnen, waardoor een moment van reflectie in zijn geheel mist. Dit is vooral zonde omdat het anders had gekund. Waren er niet zoveel scènes besteed aan uiteindelijk doelloze dwaalsporen als het geflirt tussen Tyene en Bronn of Arya’s eindeloze geschrob, dan was er meer tijd geweest om een comfortabel tempo te vinden. De gebeurtenissen in Dorne en Braavos hadden dan al in een eerdere week afgesloten kunnen worden, waardoor de finale minder had gevoeld als voer voor reactievideo’s.

Wanhoop

Naast een grote hoeveelheid plotpunten wordtMother’s Mercy vooral gekenmerkt door een drukkend gevoel van reddeloosheid. Waar we vorig jaar na een uiterst duister seizoen inThe Children werden achtergelaten met de hoop dat de Stark-kinderen weer op weg naar boven waren, is het ditmaal omgedraaid. Aflevering negen eindigde deze keer met een persoonlijke overwinning en bevrijding, een gevoel dat deze week streng neergesabeld wordt. Het meest tedere moment van de finale leek te ontstaan tussen Myrcella en Jaime, maar zelfs dit vluchtige bindingsmoment tussen vader en dochter werd ruw onderbroken door een plots opkomende bloedneus. Ook Stannis lijkt het in eerste instantie iets mee te zitten: de sneeuw smelt waardoor een mars mogelijk wordt gemaakt. Enkele scènes later moet hij het echter doen zonder volgelingen, zonder Selyse, zonder Melisandre, en vermoedelijk zonder zijn eigen leven. Tel daarbij Cersei’s lange lijdensweg richting de Red Keep en Arya’s verontrustende acties bij op, en je kan stellen datMother’s Mercy één van de meest deprimerende afleveringen van de show tot nu toe is.

Mother’s Mercy

De grootste klap wordt echter nog voor het laatst bewaard. Nu de Wildlings onder The Wall doorgelaten zijn en Jon Sam naar Oldtown stuurt om Maester Aemon te kunnen vervangen, lijkt Jons altruïstische leiderschap het licht in de duisternis zijn. Wanneer Olly gehaast het nieuws brengt dat een Wildling Jons zevenenveertig afleveringen lang vermiste oom Benjen gezien heeft, lijken we even op een hoopvol slotakkoord af te stevenen. Blijer dan hij in tijden geweest is, rent Jon naar de plek toe waar de man zich zou bevinden. Wat hij aantreft in de sneeuw is echter geen goed nieuws, maar koude dolken en verloren vrienden. De korte scène is fijn understated geënsceneerd; een mooi contrast met de hyperbolen die de afgelopen weken in Hardhome en Meereen werden ingezet. Een verbijsterde Jon ontvangt om beurten verschillende messteken van zijn kameraden, die met tranen in de ogen ‘for The Watch’ mompelen. Van week naar week bouwde de show de onvrede van de Night’s Watch met Jons keuzes op, soms zelfs iets te duidelijk. Dat het echter in zo’n massaal verraad zou eindigen, had zelfs Melisandre niet kunnen voorzien. In haar laatste shots isMother’s Mercy het minst genadevol. Het bloed kleurt de witte sneeuw langzaam zwart, zoals de finale de hoop die Dany’s vlucht voorbracht meedogenloos doet wegvagen.

Hopelijk gaat het goed met Bran.

Losse gedachten:

• Jaqen H’ghars herhalende opmerkingen over “what a girl will see” krijgen een extra ironische lading nu Arya voorlopig niets zal zien.

• Aanwinsten in 2015: Doran, Tyene, Obara, Nymeria, Trystane, de High Sparrow, Wun Wun.

• En we verloren: Mance Rayder, Janos Slynt, Barristan, Shireen, Hizdahr, Selyse, Stannis (?), Meryn Trant, Myrcella (?), Myranda, Jon.

• Kunnen we de Sand Snakes niet inruilen voor Jon, Stannis en Shireen? Of anders Mance?

• Over de Sand Snakes gesproken; hoelang hebben zij en Ellaria wel niet staan staren naar de boot van Jaime? Er staat nauwelijks een briesje en het zeilschip is al ver van de pier verwijderd wanneer ze besluiten zich eens om te draaien.

• Eén van de meest onvoorspelbare elementen voor volgend seizoen is Melisandre. Haar rol was tot nu toe altijd verbonden aan Stannis ‘the chosen one’ Baratheon. Het wordt interessant om te zien wat ze zal doen nu hij niet langer een invloedrijke factor is.

• We hebben eindelijk Qyburns ‘projectje’ kunnen aanschouwen. Ik wil niet weten wat er zich onder die helm afspeelt… Laten we niet vergeten dat hij enkele afleveringen terug vroeg of hij een aan Cersei geleverd dwergenhoofd zou mogen gebruiken voor zijn experimenten.

• Nu naast Joffrey, Robb en Renly ook Stannis vertrokken is naar de eeuwige jachtvelden lijkt het erop alsof Balon Greyjoy – de vader van Theon die we voor het laatst zagen in seizoen drie – de winnaar is van de War of the Five Kings. Wie had dat ooit gedacht…

• En Gendry drijft nog altijd ergens in de buurt van Dragonstone, zich afvragend hoe roeispanen toch precies werken.