Het is donker, een ouderwetse knijpkat ligt op het nachtkastje. De ijsbloemen groeien dik op de ramen en heel zachtjes klinkt het zachte ronken van een vliegtuig dat te laag over de huizen vliegt. Oorlogswinter heeft je gelijk in zijn greep en laat je niet meer los.
Burgemeesterzoon tijdens de oorlog
De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Jan Terlouw. Het vertelt het verhaal van tienerjongen Michiel van Beusekom tijdens de laatste winter van de Tweede Wereldoorlog. Michiel is de zoon van de burgemeester en hij heeft er moeite mee dat zijn vader een 'neutrale' positie probeert in te nemen tegenover de ingevallen Duitsers. Hij voelt zich nutteloos, maar plotseling wordt hij met beide handen in het verzet gegooid door zijn ontmoeting met de Engelse piloot, Jack, die in het nabijgelegen bos met zijn vliegtuig is neergestort. Michiel is blij met deze kans om iets te kunnen betekenen voor Nederland en doet dan ook zijn uiterste best om Jack veilig te houden. Het verhaal is makkelijk te volgen en begrijpbaar voor iedereen, al zullen de soms gruwelijkere beelden toch iets te eng zijn voor de wat jongere kijkers.
Door Jack onder zijn hoede te nemen merkt Michiel echter ook dat, naarmate de film verder vordert, de verantwoordelijkheid die hij op zich heeft genomen, steeds zwaarder op zijn slechts veertienjarige schouders begint te drukken. En hier gaat het in de film ook daadwerkelijk om. Het is geen oorlogsfilm, ook al speelt de film zich af in een oorlog. Het is een film over een jongen die leert wat verantwoordelijkheid is. Michiel ervaart wat het is verantwoordelijk te zijn, en moet daarbovenop de last alleen dragen. Hij weet niet wie hij kan vertrouwen en leert deze les dus ook op de moeilijke manier. Dit gegeven is ook wat de film sterk maakt en hem doet verschillen van andere films over de Tweede Wereldoorlog. Jong en oud kan zich inleven in de situatie waarin Michiel zich bevindt, namelijk het idee dat je ergens in terecht bent gekomen dat groter is dan jezelf. Oorlogswinter is een film van Martin van Koolhoven, ook bekend van het Schnitzelparadijs en de kinderfilm Knetter. Met Oorlogswinter heeft Koolhoven zichzelf echter neergezet als groot talent uit de Nederlandse filmindustrie. Het is niet te hopen dat de filmmaker de stap naar de Amerikaanse filmindustrie zet, want de regisseur bewijst met zijn film dat de Nederlandse filmindustrie er zeker toe doet.
De hoofdrol wordt vertolkt door de nog onbekende Martijn Lakemeijer. De acteur gaf tijdens de voorpremière aan dat hij van de toneelschool was geplukt, terwijl hij daar nog maar enkele weken opzat. Het was echter geen geluk dat Lakemeijer gekozen is, hij levert hier gelijk een topprestatie af en overtuigt als de jongen Michiel die een groter avontuur beleeft dan waar hij aanvankelijk voor getekend had.
Ook de overige acteurs leveren een goede prestatie af. Raymond Thiry is perfect als de statige, doch vaderlijke Johan Beusekom, en ook Yorick van Wageningen ( The Chronicles of Riddick ), is als oom Ben, de oom die iedereen zich ooit gewenst heeft. Voor het eerst in lange tijd, geen storende soapsterren en bekende namen om een film groot mee te maken, maar goede acteurs die de sfeer er in deze donkere film goed in weten te houden en er een waar spektakel van maken zonder gebruik van hippe taal en grootste effecten.
Nederland anno 1944
Koolhoven schotelt de kijker prachtige sneeuwlandschappen voor in combinatie met de herkenbare Nederlandse huisjes, waarmee hij een realistisch ogend beeld schets van de oorlogswinter in 1944. Ons mooie Nederland wordt visueel zo prachtig in beeld gebracht dat het ontroert en het land bijna een tweede hoofdrol speelt.
Film of boek?
De film is dan wel gebaseerd op het boek, maar verschilt hier wel degelijk van, erkende de aanwezige Jan Terlouw voor de start van de film. Volgens de schrijver is er veel uit het boek weggelaten, maar was dit ook nodig. Een boek is een boek en een film is een film. 'Als de hoofdlijnen maar in tact worden gehouden, en dat is gebeurd', aldus de schrijver.
Pareltje van de Nederlandse cinema
Koolhoven ontroert de kijker, maakt het spannend op de juiste momenten en laat je meeleven met de karakters in een oer-Hollandse film. Oorlogswinter is een van de beste Nederlandse films van de laatste tijd. Het heeft alles wat een goede film moet hebben; een sterk verhaal, een uitmuntende cast, maar vooral een bijna tastbare sfeer die je meesleurt en je niet meer loslaat tot lang na de aftiteling.
