Sinds Spielberg’s Jaws is iedereen bang voor haaien. Maar wat weten we nu eigenlijk van deze dieren, en zijn ze wel echt zo gevaarlijk als de media ons laat geloven?
Het lijkt inmiddels een cliché, maar vraag maar aan een willekeurig persoon waarom hij of zij zo bang voor haaien is; twee van de drie zal antwoorden dat het vanwege de film Jaws is. Nu was dit maar een film en Spielberg maakte mooi gebruik van de mechanische techniek om zo een onmogelijk grote haai te creëren en die neer te zetten als het monster van de zee. De realiteit laat zich echter van een totaal andere kant zien.
Sharkwater
Rob Stewart heeft van jongs af aan al een grote passie voor haaien. Vanwege de grote vooroordelen over deze dieren, wilde hij een documentaire maken die eens en voor altijd de ‘urban legend’ moet ophelderen. Haaien behoren met hun 400 miljoen jaar lange bestaan tot één van de oudste en onveranderde diersoorten op aarde. Zij waren er al 150 miljoen jaar vóór de dinosaurussen. Ze zijn de vormgevers van de aarde zoals die nu is, volgens Stewart, en ze zijn één van de belangrijkste schakels in onze ecologie.
Vanwege hun vinnen zijn haaien erg gewild en inmiddels een erg bedreigde diersoort. Sterker nog, de afgelopen jaren is hun aantal met negentig procent gedaald! Achter deze haaienvinnenhandel, ook wel ‘shark finning’ genaamd, gaat een hele maffia schuil. Hier gaan miljarden in om. Na het drugcircuit is de handel in haaienvinnen de grootste in de wereld!
We zien hoe Stewart het opneemt tegen deze haaienmaffia en de overheid, en in contact komt met de erg onorthodoxe natuurbeschermer/haaienverdediger Paul Watson.
Haaien
Dolfijnen zijn lief, haaien zijn eng! Dit lijkt de grote gemene deler. Haaien hebben echter evenveel recht om geliefd te zijn als dolfijnen. In Sharkwater wordt dat mooi onder woorden gebracht; per jaar sterven er vijf mensen door haaien tegenover meer dan een miljoen sterfgevallen in het verkeer. Het is dus vrij zeldzaam dat mensen door haaien om het leven komen. Het is in ieder geval een stuk minder erg dan de media ons voorschotelt. De reden dat ze vrij zelden mensen aanvallen is omdat ze banger voor ons zijn dan wij voor hen. Haaien voelen onze menselijke energie van kilometers ver en zorgen dat ze wel uit de buurt blijven. Zoals met veel dieren het geval is; wanneer er toch een haai in de buurt is en je blijft rustig, zal er niets gebeuren. Haaien voelen onze hartslag door het water heen; wanneer het hart ons uit angst hartkloppingen bezorgt, wordt dit door de haai opgemerkt en raakt deze in paniek.
Haaien hebben hun lichamelijke structuur qua imago nu niet bepaald mee, vooral vanwege hun grote bek met ‘vlijmscherpe’ tanden Hierdoor is het maar al te gemakkelijk om ze af te schilderen als hèt zeemonster. In Sharkwater is echter te zien hoe Stewart gewoon tussen deze haaien zwemt en ze zelfs aanraakt.
Rob Stewart
Stewart is met deze documentaire verantwoordelijk geweest voor bijna alle facetten in de productie. Het is een echt passieproject geworden en laat zich zien als een aanklacht tegen de afslachting van deze dieren. Tijdens de productie kreeg hij last van stafylokokken, dit is een ernstige infectie die zich via een klein wondje ontpopt tot een vleesetende bacterie.
Wanneer dit niet bijtijds behandeld wordt, is de dood een logisch gevolg. Met Stewart loopt het gelukkig goed af.
Sharkwater is op sommige momenten een harde documentaire die nare beelden laat zien. Dit is ook nodig om mensen wakker te schudden. Het is gelukkig geen documentaire met gemakkelijke shockbeelden; Stewart is ook erg capabel in het vastleggen van de ontzettend mooie onderwaterwereld. We krijgen beelden te zien die niet zouden misstaan in de Planet Earth serie.
Stewart is in de documentaire tevens de voice-over. Wanneer de documentaire opent met mooie onderwaterbeelden, zou je eigenlijk een stem als die van Morgan Freeman of John Hurt verwachten. Dan is het even schrikken geblazen met de stem die we horen. Hier en daar komt het wat geforceerd over, maar Sharkwater is dan ook zijn eerste ‘grote’ productie, een filmdebuut. De keuze om zelf de voice-over te doen is ook wel een goede keus, aangezien het geen ‘leuke’ natuurdocumentaire betreft, maar meer een betoog over de haai en de natuur in het algemeen van een gepassioneerd filmer. Een soort van Inconvenient Truth of The 11th Hour .
Watson is een een echte rebel. Met zijn missies om de moord op haaien tegen te gaan, deinst hij bijna nergens voor terug. In de documentaire zien we hoe zijn schip langs boten vaart en deze met brandblussers bespuit om hun motoren onklaar te maken. Hij ramt zelfs boten als dat nodig is.
Conclusie
Sharkwater is een prachtige, maar ook schokkende documentaire. Hierin wordt de kant van de haaien belicht zoals we nooit eerder hebben gezien. Vanwege hun vinnen wordt de haai met extreme uitsterving bedreigd. De consumptiekant (haaienvinnensoep) wordt goed belicht en laat zien hoe groot deze is; een miljardenindustrie!
Meer nog dan een mooie natuurdocumentaire is het een pleidooi voor de haai en de complete natuur op aarde. Haaien behoren al ruim 400 miljoen jaar tot één van de oudste diersoorten en hebben de aarde gevormd zoals we hem nu kennen. Hierdoor kan de documentaire zich meer vergelijken met een film als Al Gore’s An Inconvenient Truth en Leonardo DiCaprio’s The 11th Hour . Rob Stewart zorgt ervoor dat zijn passie voor haaien en zijn boodschap voor de toekomst goed overkomt.
Verplichte kost voor iedereen! De aandacht die An Inconvient Truth verkreeg en verdiende, is voor Sharkwater op zijn minst ook van toepassing.
Extra’s
Deze dvd bevat alleen een trailer van de film.
| Titel: | Sharkwater |   |
| Genre: | Documentaire | |
| Regie: | Rob Stewart | |
| Cast: | Rob Stewart, Erich Ritter, Paul Watson, e.a. | |
| Te koop: | 18 juni 2009 | |
| Trailer: | - |
