MovieSense redacteur Frank Witkam sprak met Koreeda Hirokazu, de maker van het moderne sprookje Air Doll die op het festival draait. Zie ook de recensie .
Air Doll is gebaseerd op een manga van Goda Yoshiie. Wat was het dat je aansprak in de manga?
Het was het moment waarop de opblaaspop leeg loopt in de videotheek en dan wordt opgeblazen door de jongen in de videotheek. Het wordt in de manga ook helemaal niet realistisch uitgebeeld. Ik vond dit moment iets heel erotisch hebben; het geluid en hoe de pop tot leven komt. Ik dacht, dat is eigenlijk een hele sterke metafoor voor seks, en ik had nog nooit op die manier seksualiteit in mijn films afgebeeld. Daar is het een beetje mee begonnen.
Je wist negen jaar geleden al dat je de manga wilde gaan verfilmen. Waarom heeft het zo lang geduurd voor je de film gemaakt hebt?
Afterlife duurde tien jaar, Nobody Knows vijftien jaar. Vergeleken met die films is deze film nog redelijk snel tot stand gekomen. Ik heb altijd veel tijd nodig om thema's goed te begrijpen. Aan de andere kant zijn er praktische aspecten zoals financiering.
Maar je koos er wel voor andere films voorrang te geven boven deze?
Nadat ik in 2001 Distance had gemaakt heb ik in 2001 een lijstje gemaakt van films die ik wilde gaan maken. Nobody Knows, Hana, Still Walking en Air Doll . Ik heb toen een soort volgorde opgesteld. De reden dat Air Doll onderaan stond, was omdat ik dacht dat het moeilijk zou worden de juiste actrice voor de rol te vinden. Daarom probeerde ik eerst het scenario overtuigender te maken.
Waarom heb je gekozen voor een Koreaanse actrice voor de rol van de opblaaspop?
Ik was al bekend met haar werk. Ik denk dat zij van alle actrices van haar generatie in Zuid-Korea het meeste talent heeft. Ik wilde al heel graag met haar werken, maar dit was lastig vanwege het taalprobleem. Ze zou teveel als een buitenlander klinken. Voor Air Doll kon ik dit principe echter goed uitbuiten. Ik had haar overigens in 2005 al benaderd voor dit project.
De manga is slechts 20 pagina's lang. Hoe letterlijk heb je het verhaal van de manga aangehouden en heb je er ook dingen bij bedacht?
In feite eindigde de manga met de scène in de videotheek als de pop wordt opgeblazen. Ze gaat in de manga met de zuurstof die ze van de jongen heeft gekregen weg en accepteert dat ze ooit dood zal gaan, net als een mens. Toen moest ik het verhaal uitbreiden, om de invloed daarvan op de pop te laten zien. Ik begon meer overeenkomsten tussen de pop en de mens te zien, zoals de leegheid en de eenzaamheid, dus begon ik meer karakters om haar heen te creëren.
De opblaaspop komt in de film in contact met een aantal mensen. Een jongen, een oudere vrouw, een oude man en een vader met dochter. Waarom komt ze niet in contact met het meisje met de eetstoornis?
Dat heb ik expres gedaan, omdat ik die relatie pas op het eind duidelijk wilde maken. Hier zegt het meisje ''kirei'' (wat 'mooi' betekent in het Japans), zoals de opblaaspop, wanneer die net tot leven is gekomen. Ik wilde daarmee de sfeer creëren dat er een nieuw begin aan zit te komen.
Waarom heb je ervoor gekozen om de pop in een videotheek te laten werken?
Dat was ook zo in de manga, dus dat heb ik zo gelaten. maar ook omdat Nozomi een vervangbaar product voor seks is, en de dvd een soortgelijke relatie tot film heeft. Die combinatie vond ik erg interessant.
Het camerawerk is in je eerdere films heel erg afstandelijk en de camera staat vaak stil, maar in deze film beweegt die veel meer en gaat deze dichter op de acteurs. Waarom die grote verandering? Was het de invloed van cameraman Lee Pin Bing? (In the Mood For Love, Millenium Mambo)
Het was inderdaad de cameraman die graag meer wilde bewegen. In vorige films had de camera meer de rol van observator, maar omdat dit een liefdesverhaal is, wilde ik dichter op de pop. Ook wilde ik graag point of view shots vanuit de pop maken.
Geldt dat ook voor de muziek van World's End Girlfriend? In je eerdere films zat de muziek alleen als verbinding tussen de scènes, maar nu ook onder de scènes zelf.
Dat klopt. Eerst stopte ik de muziek vaak tussen de emoties in, maar in deze film heb ik muziek meer op een orthodoxe manier gebruikt om emotionele klemtonen te leggen.
Je begon ooit als documentairemaker, maar het lijkt alsof je nu heel ver van de documentaire bent afgeweken door een modern sprookje te maken. Je eerdere fictiefilms zijn nog in een soort documentaire-stijl, maar in deze film is hier weinig meer van zien. Ben je de documentaire zat?
(Koreeda lacht om de vraag) Omdat het een fantasierijk verhaal is, wilde ik verder weg van mijn documentaire-wortels. Het proces om de film te maken leek overigens wel op die van een documentaire. Ik deed bijvoorbeeld research door mensen te ondervragen die opblaaspoppen maken of met een opblaaspop leven. Research, observatie en interview zijn voor mij een belangrijk proces voor het maken van een film. Het betekent niet dat ik de documentaire-stijl zat ben. Eigenlijk heb ik niet echt een vaste stijl, ik probeer de best werkende stijl bij de film te vinden. In de toekomst wil ik ook graag op deze manier blijven werken.
De film speelt zich af in een oud gedeelte van Tokyo, waarom heb je gekozen voor dit gedeelte van Tokyo?
Ik wist dat er in Tokyo nog een aantal van dit soort plekken waren. Als de pop tot leven zou komen, wist ik dat het in zo'n wijk zou moeten gebeuren. De eerste locatie waar ik aan dacht, was een oud flatgebouw in Tokyo. In dit soort appartementsblokken wonen slechts nog wat oude mensen maar het zijn er niet veel meer. Eentje hier, eentje daar, maar verder staat het leeg. Het principe van mensen die samen wonen in zo'n flatgebouw bestaat eigenlijk niet meer en het gebouw is zijn functie kwijt geraakt. De ontwikkeling stopt en het voelt alsof de tijd er stil staat.
Heb je nog advies voor jonge filmmakers die net beginnen?
Ik gaf een tijd geleden les in film, maar daar ben ik mee gestopt omdat het te moeilijk is. Dit komt omdat ik zelf film nog niet helemaal begrijp. Dat is ook wat het zo interessant maakt. Ik geef nu alleen nog les in televisie, die heeft een simpeler functie dan film, het is heel duidelijk afgebakend qua mogelijkheden en er is sprake van een format waar je je aan moet houden. Bij film is dit een stuk complexer omdat een film elke keer weer een experiment is, waardoor het moeilijk is er specifiek, concreet advies over te geven. Ik gebruik altijd mezelf om met een onderwerp of thema te experimenteren. Omdat ik constant zelf aan het aftasten en experimenteren ben wat je met het medium kunt doen, is het moeilijk tegen iemand te zeggen: "Kijk dit moet je doen", want je probeert als filmmaker constant zelf alternatieve en nieuwe dingen uit.
Je kunt wel een inspirerende rol vervullen.
De laatste tijd krijg ik van overal over de wereld te horen: "Ik heb die film van jou gezien en ben daardoor geïnspireerd". In die zin voel ik me nu wel een beetje verantwoordelijk. (Koreeda lacht). Het hangt er heel erg vanaf wat voor soort film je wilt maken. Maar als ik toch zo'n advies zou geven.... Als je kijkt naar Still Walking , is deze film gebaseerd op een intense emotionele ervaring, namelijk de dood van mijn moeder. In die zin is het mijn meest persoonlijke film tot nu toe. Ik heb geprobeerd niet te denken aan dingen die daar niets mee te maken hebben en me slechts geconcentreerd op het maken van de film. Mijn producer zei bij de film dat het ''too domestic'' was en dat alleen mensen in Japan het zouden begrijpen. Ik antwoorde dat dit gewoon de film was die ik wilde maken. Uiteindelijk bleken heel veel mensen Still Walking te snappen en waren veel landen er in geïnteresseerd. Je hoeft er niet aan te denken of een film wel universeel genoeg is. Wat houdt jouzelf bezig, dat is belangrijk, en dan kun je tot een hele sterke film komen.
