De toekomstige generatie Nederlandse filmmakers staat voor de deur. Zes duo’s kregen de kans om onder de noemerOne Night Standeen film te maken, dit jaar alweer voor de negende keer.
Recht op het kruis van een slipje. Het openingsshot vanBasile H.is enigmatisch en sensueel. Een ambivalent beginpunt van het verhaal. Regisseur Rob Arends wil prikkelen, de duiding komt later wel. Hij verlegt de focus op de thuiskomst van Basile (Hans Dagelet) op zijn landgoed. In het donker zoekt hij zijn jongere vrouw Heeni (Marieke Heebink), op zoek naar intimiteit. Ze vrijen hevig. Zijn grijze haren verhullen zijn viriliteit. Hij is de schipper, hij is de architect van zijn eigen bestaan.
De volgende ochtend verliest Basile de controle over zijn leven. Een van de bediendes op de bijeenkomst waar hij aanwezig was, heeft hem beschuldigt van verkrachting. Als je geschoren wordt moet je stilzitten, of toch niet? Zijn advocaat rapporteert de tussenstand, wordt het een financiële schikking, of staat hij morgen op de voorpagina’s van de dagbladen? Het zijn stille aanwijzingen dat Basile een vermogend en invloedrijk man is.
Black box
Dan komt zijn kleindochter (Lucy Schut) met haar ouders op bezoek. Basile droomt lekker weg. De vibrerende telefoon dient als baken naar de realiteit, de stilte wordt doorbroken. Basile reageert geagiteerd, er wordt onderhandeld, hoeveel moet hij ophoesten? De sfeer wordt broeieriger als hij via zijn telefoon een foto krijgt toegestuurd. Met verbazing kijkt hij naar een paar blauwe dijen. Is hij daar verantwoordelijk voor? Basile verdwijnt in de tuin, vanuit een lage hoek overzien we zijn overpeinzingen. Hij neemt nog een aspirine, gefilmd à la Godard, van boven. We zien het tabletje bruisen, Basile’s hersenpan is in beweging. Begeeft Basile zich in een droom, of in een nachtmerrie? Hij kan een wanstaltig figuur zijn, maar tegelijkertijd een aandoenlijke grootvader. Wie is hij nu daadwerkelijk? Hij lijkt de pater familias die op zondag het vlees snijdt. Als hij komt te overlijden, dan hebben zijn nabestaanden geen idee welke bezettingen er te verdelen zijn. Cineast Arends creëert hiermee een hefboom. Gaat Basile meer prijsgeven? Gaat hij op de biecht bij zijn vrouw? Basile is een black box, en zijn motivaties worden nooit gecommuniceerd. We weten niet of hij verkeerd in een gewetensstrijd, of dat hij berekend handelt.
Calvinistisch
Die twijfel klinkt door in dromerige scènes waarin de frêle bediende wordt getoond. Wordt de seks geïnsinueerd? Deze flarden, waarin we ons in het midden van Basile’s gedachtewereld begeven, zijn de handvaten waarmee we zonder twijfel inzage krijgen in de gebeurtenissen vooraf aan de beschuldiging. Het slipje uit het begin krijgt ineens betekenis. Basile lijkt bij te draaien. Zijn calvinistische discretie sijpelt weg. Basile draait door. Hij wordt onterecht aan de schandpaal genageld. En Heeni? Zal ze haar man bijstaan? Arends geeft hier aan het einde gedoseerd antwoord op. Zo creëert hij een verassend portret van menselijke lust en heimelijke verlangens. Met een uitstekend gecaste protagonist (Dagelet) die met een werkelijk meelevend maar streng gelaat een personage neerzet dat thuishoort in de machtswereld. Dagelet weet de transitie van zijn personage goed te acteren, mede door de cadans en afwisseling in het scenario van Lisa de Rooy. Dat scenario blinkt vooral uit in de scènes zonder dialoog. Daarin zien we hoe Basile zich bezint hoe en het intrige zich ontvouwt. De wat rigide dialoog, ‘ze zal het stilhouden’, en de plichtmatige volzinnen, zijn debet aan de geloofwaardigheid van het verhaal. Het zijn hinderende elementen in de film die afleiden van de kern.
Conclusie
Ondanks een op bepaalde gebieden wat gemankeerd scenario isBasile een boeiende fictieve parallel op de gebeurtenissen rondom Dominique Strauss-Kahn, de Franse politicus die in 2011 een soortgelijke beproeving onderging.
Basile H. is op vrijdag 9 januari om 23.00 te zien op NPO 2.
