Pixar: 25 Years of Animation - hoe een filmmaatschappij een kleine kunstfabriek is

Update: De expositie is van 30 mei t/m 28 oktober in Nederland (Amsterdam Expo). Onderstaande verslag maakte MovieScene naar aanleiding van ons bezoek aan de expositie in Duitsland.

Veel kleur, humor en vooral creativiteit. Als het in de filmindustrie over animatiefilms gaat, dan gaat het bijna altijd over Pixar. De studio, die dit jaar alweer 26 jaar bestaat, viert zijn succes onder andere met een expositie die nu eindelijk dichtbij Nederland is neergestreken. Inmiddels is de tentoonstelling in 14 verschillende landen geweest, maar nog steeds wachten we in Nederland opPixar: 25 Years of Animation.Wie twijfelt of dat ooit gaat gebeuren of niet kan wachten tot het zover is, kan voor enkele tientjes met de ICE naar Bonn afreizen voor de artistieke expo van de succesvolle animatiestudio.

Pixar maakt inmiddels alweer 26 jaar animatiefil Het begon bijThe Adventures of Andre and Wally Bin 1984, toen John Lasseter bij Lucasfilm werkte. Het filmpje duurde twee minuten, maar heeft een boel teweeg gebracht voor de animatiestudio. Pixar is in 26 jaar tijd uitgegroeid naar een bedrijf met 1200 werknemers. Het maakte 12 langspeelfilms, kreeg 36 Oscar-nominaties en en wist er 14 te verzilveren.

Het begint allemaal met het idee van een regisseur. Zo merkte Andrew Stanton na zijn harde werk aanA Bug’s Lifeop dat hij zijn zoontje bijna niet had gezien. Het idee van vader en zoon werd verder uitgewerkt door hem en zijn team van story artists, enFinding Nemowas geboren. Tenminste, van de vier jaar dat Pixar gemiddeld over een film doet, wordt het grootste gedeelte besteed op hele andere plekken dan achter de computer en het duurde even voor het karaktertje Nemo tot stand kwam. Het zijn ook net kleine schilderijtjes die je zo in je eigen huis zou ophangen, de Finding Nemo-pastels van Ralph Eggleston. De kleuren spatten van het doek en vooral de oranje clownvis is direct herkenbaar. Zelfs op tekeningen waar het visje slechts wordt afgebeeld als een oranje dot verf met wat zwarte streepjes, is het direct duidelijk om wie het gaat.

Voordat een film ook maar digitaal in elkaar geknutseld wordt, werken de mensen van Pixar eerst ongeveer twee tot drie jaar aan schetsen, kleibeelden en onderzoek. Dat is precies het werk dat op de tentoonstelling te zien is. Er zit geen enkele filmplaat in; het zijn puur kunstwerken van de creatievelingen van de Amerikaanse animatiestudio. Uit de expositie wordt dan ook duidelijk dat er ontzettend veel oog voor detail is en het films maken veel meer behelst dan een stel artiesten dat heel goed is achter een computer. Voor Finding Nemowerd er bijvoorbeeld jarenlang diepzee gedoken om meer te leren over de vergeetachtigheid van vissen, maar ook hoe een precieze weergave te kunnen maken van hoe koraal en andere zeeflora beweegt.

Ondertussen werden de ideeën en de informatie waar de duikers mee thuiskomen, druk verwerkt in schetsen. Elk personage kan rekenen op een stuk of 100 verschillende schetsen in diverse stijlen voordat het uiteindelijke ontwerp er is. Zo zijn er heel abstracte tekeningen van bijvoorbeeld Mr. Incredible te zien op de expositie, maar ook hele beelden van klei met zijn gezichtsuitdrukkingen. Die beelden van klei helpen tekenaars om precies te zien hoe een personage er van alle kanten uitziet. Dit is geen proces van inscannen en in de computer nog wat bewerken; dit tekenen is puur voor iedereen bij Pixar om een beeld te krijgen en te zorgen dat het heel duidelijk wordt hoe het personage eruit ziet, maar ook wie hij is. Volgens Pixars filmproducent Jim Morris is dit proces het hart en ziel van iedere Pixar-film.

Het is moeilijk om door de expositie te wandelen zonder kippenvel te krijgen. Uit alle kunstwerken, want dat mogen ze stuk voor stuk genoemd worden, straalt een enorme hoeveelheid enthousiasme, gedrevenheid, creativiteit en menselijkheid. Zo zijn er diverse tekeningen te zien waarbij stukken duidelijk opnieuw zijn gedaan door er simpelweg een stukje A4-papier overheen te plakken en opnieuw te tekenen. Ook de grapjes die in sommige concept-tekeningen te vinden zijn, zoals het kleine roze miertje Dot uitA Bug’s Life, die in de expo terug te vinden is met vier armen, een zielig gezichtje en daarboven de tekst: ‘Dot is not so cute with 4 arms!’ De hoofdlijnen voor Sully en Mike vanMonsters Inc.zijn enorm groot op de muur van het museum overgeschilderd. Leuk voor een foto, maar eigenlijk is de kleine, originele variant interessanter: die is gewoon heel simpel gemaakt met wat enorm dikke lijnen met een zwarte stift.

Pixar: 25 Years of Animationmoet vooral gezien worden als kunstexpositie. Bij alle kunststukken is te zien wie ze heeft gemaakt, maar helaas wordt er niet veel uitleg bij gegeven. Zo weet je niet waarom iemand voor een bepaalde stijl heeft gekozen. Aan de andere kant is de expositie iets minder statisch dan de gemiddelde gang in het Van Gogh-museum. Zo staat er bij de ingang een metershoge Wall-E en zijn er enorme knuffelige poppen van Sully en de iets minder aantrekkelijke Mike neergezet. Tot slot zijn er een artscape en een zoetrope, die zeer het bekijken waard zijn. Vooral de zoetrope is interessant. Het lijkt op de ronde cilindervormige dingen die in Disneyland Parijs te vinden zijn, waarin aan de binnenkant een poppetje steeds net even anders getekend is, waarbij je na ronddraaien van de cilinder door de gaatjes kijkt en het beeld ziet bewegen. Zoiets staat ook in de Pixar-expo, maar dan duizend keer beter uitgevoerd.

Het zijn poppen van plastic, die allemaal hard worden rondgedraaid. Eerst zie je niets, maar als de stroboscoop erop wordt gezet, dan zie je de poppetjes allemaal bewegen alsof je een film kijkt. Het is bijna niet te geloven dat dit slechts door ronddraaien en stroboscopische onderbrekingen kan, maar als hij weer tot stilstand komt dan is het zeker: animatie is magie.

Tot slot de artscape, dit is een film op een soort platgeslagen, lang bioscoopscherm, waarbij de kunst van de Pixar-artiesten op een hele bijzondere, 3D-achtige manier wordt getoond met diverse bijgeluiden. Je maakt nog even een rondje langs alle langspeelfilms die Pixar maakte, voordat je langs de sectie over de shortfilms komt (waar het grootste deel ook kan worden bekeken). Wij zijn vast benieuwd hoe de shortie is die voorafgaand aanBravekomt in de bioscoop, want dat zal waarschijnlijkLa Lunazijn.

Van 6 juli 2012 tot 6 januari 2013 isPixar: 25 Years of Animationin de Bundeskunsthale in Bonn te zien. Meer informatie op de website van het museum . De expositie is van 30 mei t/m 28 oktober te zien in Nederland. Meer informatie op de website van Amsterdam Expo .