Powervrouwen en een (letterlijk) zinderende finale in een aflevering die plotlijnen bijeentrekt.
Game of Thrones was lang niet altijd zo expansief als in zijn huidige vorm. InWinter is Coming, de eerste aflevering van het eerste seizoen, kregen we een introductie van de Wildlings, een glimp van de Red Keep, een paar scènes rond Daenerys en verder alleen de gebeurtenissen in Winterfell. Nu hebben we The Wall, en de vlakten daarvoorbij, Winterfell, Meereen, King’s Landing, Dorne, de Iron Islands, de Vale, Braavos en binnenkort ook nog Oldtown, waardoor ieder plot al blij mag zijn met één of twee scènes in een aflevering. Sinds het uitbreken vanThe War of the Five Kings zijn de vele personages zich geleidelijk gaan verspreiden over de landmassa’s van Westeros en Essos. Nu het einde van de serie nadert (volgens de showrunners hebben we nog zo’n negentien afleveringen te gaan) beginnen alle verhaallijnen zich langzaamaan weer te groeperen.
De eerste reunië doet zich al voor aan het begin van de episode, waar Sansa samen met Brienne en Podrick door de poorten van Castle Black haar lang verloren bastaardbroer tegemoet rijdt. Eindelijk een meevallertje na een lange reeks aan bijna-ontmoetingen tussen de Stark kinderen. Zo mistte Jon op en haar na Bran en Rickon in seizoen seizoen drie, kwam Arya net te laat aan in de Twins voordat Robb en Catelyn aan hun einde kwamen, wist Bran uit Craster’s Keep te ontsnappen terwijl Jon de muiters aanviel, en zag Arya samen met The Hound the Eyrie na te hebben gehoord van Lysa Arryns dood, niet wetende dat Sansa nog wel in het kasteel aanwezig was.
De ontmoeting is even zoet als bitter. Na al die tijd hebben ze weer iets van familie gevonden, maar in hun huis dineert nog steeds een Bolton. Eén scène later wordt dan ook al een plan gevormd om opnieuw een wolvenbanier boven de muren van Winterfell te doen prijken. Zoals Sansa en Jon zich verenigen tegen de buitenwereld, zijn er meerdere teams van broers en zussen die samenkomen inBook of the Stranger: Theon en Yara besluiten na een ruw weerzien zich samen te verenigen achter Yara’s claim; Jaime en Cersei heroveren een plek in de politiek van King’s Landing; en Margaery ziet eindelijk de eveneens opgesloten Loras weer terug. De jonge Tyrells zijn gebroken door de verbale zweepslagen van de septa. Hij heeft al opgegeven, maar zij wil met opgeheven hoofd haar cel verlaten. Hulp arriveert uit een onwaarschijnlijke hoek. Het team van broer Jaime en zus Cersei probeert namelijk de small council aan hun zijde te krijgen door hen te wijzen op hun gezamenlijke vijand: De Sparrows.
Terug bij de Wall wordt eenzelfde gezamenlijke vijand gevonden, ook die van de toeschouwer. Nadat Joffrey vertrok naar de eeuwige jachtvelden wierp Ramsay zich snel op als een nog sluwere en wredere vervanger. Wanneer Sansa en Jon eenmaal zijn bekomen van hun onverwachte reunië, ontvangt laatstgenoemde een brief met een Bolton-zegel. De kans dat het om een ansichtkaart met een kek vakantiekiekje gaat is dan al klein. In de brief daagt de nieuwe Lord Bolton zijn mede-bastaard uit, met als sappig nieuwtje dat Rickon zich nu in zijn kerkers bevindt. Als bonus voegt hij een directe bedreiging toe jegens Sansa en de Wildlings, wiens leider eveneens mee dineert. Zo wordt via een enkele brief een noordelijke alliantie geschapen, en het ziet ernaar uit dat oom Baelish ervoor gezorgd heeft dat binnenkort ook de troepen uit de Vale zich hierbij zullen voegen. Ramsay is zonder inmenging van paps nog beter geworden in het maken van vijanden.
Alsof we nog niet genoeg van zijn sadistische zijde hadden gezien – reminder: vorige week stak hij zijn vader nog dood en voerde hij zijn stiefmoeder en broer aan de honden – rijgt hij deze week Osha aan een stuk metaal. Deze wildling die sinds seizoen drie afwezig was, werd blijkbaar slechts uit de hoed getrokken om te laten zien dat Ramsay toch écht wel een nare jongeman is. De scène is emblematisch voor de wijze waaropGame of Thrones steeds meer met de dood omgaat. Met de onthoofding van Ned Stark werd al snel duidelijk dat de serie zijn hoofdpersonages geen exclusieve bescherming zou geven, iedereen was op ieder moment in gevaar. De toeschouwer zou hierdoor het gevoel krijgen dat er altijd daadwerkelijk iets op het spel staat. Naïviteit of roekeloosheid kon zomaar een einde maken aan verhaallijn. Zelfs Oberyn - een personage dat onvermijdelijk eenfan favorite zou worden - moest het na een kleine acht aflevering ontgelden.Game of Thrones behandelde de dood op een volwassen wijze gezien de gevaarlijke setting.
Maar nu men haastig probeert de cast te laten krimpen om het zwaar uitgedijde verhaal weer in te perken, lijkt de dood een makkelijk plotmechanisme om losse eindjes aan elkaar te knopen. Sterfelijkheid is hierdoor steeds betekenislozer geworden; de dood komt niet langer omdat het plot erom vraagt, maar om de shock-factor of omdat het de schrijvers uitkomt. Want waar was de dood van Osha nou eigenlijk goed voor? We hebben niets meer geleerd over Ramsay als persoon, en de vraag is of haar heengaan überhaupt een gevolg zal hebben. Had ze dan niet beteroff-screen eruit geschreven kunnen worden? Het enige wat de scène nu biedt is een onnodige bevestiging van Ramsay als eendimensionale villain. Bij Joffrey snapten we hoe zijn jonge koningschap en verdraaide relatie met Robert en Cersei zou kunnen leiden tot zijn persoonlijkheid. Hoe gevoelloos en sadistisch ook, hij was een mens. Ramsay is wreed omdat dat nou eenmaal gemakkelijk de toeschouwer tegen hem opzet.Book of the Stranger is niet de aflevering die hiervoor verantwoordelijk is, maar de moord op Osha is misschien wel het beste voorbeeld van het probleem.
De aflevering brengt het er beter vanaf op het gebied van sterke vrouwen, eveneens een aspect waarvoorGame of Thrones – ondanks zijn vaak problematische gebruik van naakt – om bekend staat. Naast de duidelijke overhand van Cersei en Olenna Tyrell in de politieke soep van King’s Landing, zien we Margaery het initiatief tonen terwijl Loras zijn handdoek al driemaal in de ring heeft gesmeten. In het Noorden is het eveneens Sansa die Jon ervan overtuigt op te staan en samen Winterfell weer tot hun thuis te maken. Ze heeft tijdens haar echtelijkegevangenschap gezien dat er nog steeds veel loyaliteit is jegens de Stark-naam (“The North remembers”) en ze heeft jarenlang aan de zijde van Cersei, Margaery en Littlefinger de kunst van het politieke spel af kunnen kijken. Het is eindelijk de tijd om te leiden.
Met eenzelfde doel verenigt Daenerys in de zinderende finale de vele losse stammen van Vaes Dothrak, zij het via een iets andere methode. Terwijl Jorah en Daario hun reddingsmissie aan het ondernemen zijn, heeft Dany zelf allang een eigen plan. Als twee redders in nood probeert het duo de – in hun ogen -damsel in distress uit de stad te bevrijden, maar niets blijkt minder nodig. In plaats van ontsnappen, brandt ze de hele tent (letterlijk) af met leiders en al. In een visuele echo van het einde van seizoen één stapt ze uit een brandende massa, waarna de grote horde zich buigend aan haar overgeeft. Van de ellenlange reeks titels die Daenerys steeds aan haar naam toevoegt, is ‘The Unburnt’ in ieder geval nog steeds gerechtvaardigd.
Het is geen toeval dat Jon en Dany in korte tijd beiden een wedergeboorte doormaken. Hij uit ijs, zij uit vuur. Afgezien van King’s Landing en enkele losse verhaallijnen groepeert de serie langzaam zijn personages om deze twee helden, en voor beiden is duidelijk wat dit seizoen overwonnen moet worden. Hoe meer de serie zich beweegt richting deze zwart-wit narratieven, hoe minder er plek zal zijn voor de complexe morele ambiguïteit waar deGame of Thronesgroot mee werd. George R.R. Martins verhaal is altijd een aanklacht geweest tegen de Hero’s Journey en de lineaire tocht naar een overwinning van het kwaad. Laten we daarom hopen dat Jon en Dany aan het einde niet als twee grote overwinnaars voor een juichende massa staan.Game of Thrones is geen elvenhaar en tovenaar. Het is politieke compromissen en sluwe complotten. Het is bloedig verraad en onjuiste profetieën. En bovenal draait het om mensen, geen archetypes. Laat het zo blijven.
Losse gedachten:
- Deze aflevering bevatte het allereerste gesprek tussen Jon en Sansa. Ook in de boekenreeks hebben de twee nog geen woorden gewisseld.
- De mobilisatie van de troepen van huis Arryn kan niet onderschat worden. De regio is gedurende het gehele conflict neutraal gebleven, waardoor het leger vers, energiek en bovendien nog volledig is. Kleine Robin is dus ineens een grote speler.
- De Dothraki-rijder die met Jorah vocht is – na een Bolton soldaat, Trystane en Ser Arthur Dayne - de vierde persoon die die seizoen tijdens een gevecht van achter wordt doodgestoken. Er valt nog veel te winnen op het gebied van situationeel bewustzijn.
- De aanpak van Tyrion en Cersei (wederom een setje broer en zus) bij het behalen van politieke doelen is precies tegenovergesteld. Hij probeert de slavendrijvers tegemoet te komen door ze een overgangsperiode te bieden, zij kiest voor volledige destructie.
- Ramin Djawadi trakteert ons in de laatste akte op een meer militaire versie van het Targaryen-thema. Hij blijft vernuftig de instrumentatie van de motiefjes aanpassen aan de gebeurtenissen in de serie.
