American Sniper - recensie

Met dit portret van Amerika's beste scherpschutter schiet regisseur Eastwood pijnlijk mis.

Chris Kyle werd door veel Amerikanen als een echte held gezien. Voor velen belichaamde hij het ware Amerikaanse patriottisme: zijn leven op het spel zetten om de waarden te verdedigen van 'the greatest nation on earth'. Zelfs als dat betekent dat je daarvoor in Irak 166 vermeende vijanden moet neerschieten. Vaderlandsliefde wordt beloond, in Kyle's geval met een begrafenis waar een gemiddelde president zich niet voor zou schamen.

Kyle's leven was daarmee meteen interessant genoeg om verfilmd te worden. En wie beter dan patriot Clint Eastwood om deze klus te klaren. In zijn uitingen ontpopt deze voormaligerawhidezich steeds meer tot woordvoerder van het conservatieve Amerika. De manier waarop Eastwood het verhaal van de navy seal en scherpschutter Chris Kyle verfilmd heeft, past perfect in dit sociaal-politieke plaatje. Meteen aan het begin zien we Kyle in Irak na de Amerikaanse invasie in 2003, waar hij voor een dilemma staat: schiet hij een moeder en kind neer die met een granaat neer in de richting van een Amerikaanse tank lopen. Vlak voor de beslissing gaan we terug in de tijd en worden we getuige van zijn wilde cowboy leven in Texas, waar de mannen nog kerels zijn en vrouwen hun plaats moeten kennen. Maar het schikken in de ondergeschikte positie is de vrouw met wie Chris Kyle uiteindelijk trouwt, niet vreemd. En Eastwood laat Chris ermee wegkomen. Dat hoeft geen bezwaar te zijn - niet alle personages hoeven een politiek-correct karakter te hebben - maar de manier waarop het karakter van Chris wordt neergezet, is wel erg eendimensionaal. ondanks het prima spel van Bradley Cooper.

Irakese schutter

Chris is na zijn trouwen een echte familieman geworden. Maar na de aanslag op de Twin Towers in 2001 vind hij dat hij wat voor zijn land moet doen. Hij besluit zich aan te sluiten bij de Navy SEALS en wordt vier keer naar Irak uitgezonden waar het Amerikaanse leger een verbeten strijd voert tegen opstandelingen. Maar de schietkwaliteiten van Kyle - verduidelijkt door een flashback naar zijn Texaanse jeugd - maken hem al snel tot een geduchte vijand voor Irakese militairen. Zijn belangrijkste tegenstander is een Irakese scherpschutter die door Eastwood bewust anoniem wordt gehouden. Het is duidelijk dat we ons als kijker alleen met Kyle dienen te indentificeren, niet met de schutter aan de andere kant. Waar Eastwood eerder in zijn sterkje tweeluik Flags Of Our FathersenLetters from Iwo Jimade Amerikaanse oorlog in de Pacific en Japan in de Tweede Wereldoorlog de gevechten nog van beide kanten genuanceerd belichtte, lijkt hij hier die moeite niet te hebben genomen. Waar hij bij de strijd in Japan de moeite nam zich ook te verdiepen in de vijand, wordt deze inAmerican Sniper als een amorfe massa afgebeeld, slechts goed om als schietschijf te fungeren.

Stress syndroom

Eastwood lijkt met zijn nieuwe film - overigens zijn meest succesvolle film ooit in Amerika - het scherpe oog van de meesterregisseur die hij ooit was te zijn kwijtgeraakt. En niet alleen het patriottistische aspect stoort, maar vooral ook de karakterisering van Chris Kyle. Er wordt alle moeite gedaan om diepgang in zijn relatie met zijn broer te suggereren, maar goed uit de verf komt het niet. Ook het feit dat hij met een Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS) uit een Irak missie terugkeert, maar daar inno-timeweer vanaf is, maakt de geloofwaardigheid er niet groter op. Dat het verzoek van Kyle's vrouw de dood van haar man aan het eind niet in beeld wilde hebben, is begrijpelijk. Maar dat dit wordt vervangen door een onvervalst staaltje militaire heroïek met muziek van Ennio Morricone (dat hij oorspronkelijk componeerde voor een western uit 1965) is - om insniper termen te blijven - een echte misser.

Toch is Eastwood vakman genoeg om ook bij vlagen een interessante film neer te zetten. Zoals gezegd is Bradley Cooper een prima vertolker van de scherpschutter Kyle. Het onderzoekende camerawerk van Tom Stern trekt je het verhaal in en de spanning in de actie scenes wordt mooi opgebouwd. Maar verder overheerst toch vooral een bittere nasmaak. Het laten zien wat vaderlandsliefde met iemand doet, kan een fascinerende film opleveren. Maar American Sniperblijft helaas steken in een ééndimensionale karakterstudie en schiet door in het makkelijke sentiment. En de muziek van Morricone verdient toch echt een betere scène.