Contre Toi - recensie

Een haat-liefdeverhouding in en voor de film.

Het Stockholm-syndroom is een psychologisch verschijnsel dat soms optreedt bij een gijzeling. Het houdt in dat de gegijzelde sympathie voor de gijzelnemer krijgt. Het omgedraaide daarvan bestaat ook: het Lima-syndroom. Daarbij krijgt de gijzelnemer sympathie voor de gegijzelde. Lola Doillon verwerkt het in haar tweede lange speelfilm Contre Toi , waarin een eenzame gynaecologe ontvoerd wordt door een weduwnaar die zijn vrouw verloor tijdens de bevalling van hun kind.

Cirkel
De eerste helft van de film is een cirkelvertelling. Je valt middenin het verhaal vanaf het moment dat Anna na haar ontsnapping thuiskomt. De beslut aangifte te doen, waarna het verhaal zich vervolgens langzaam ontrolt. Tijdens die aangifte komt de ontvoering als één grote flashback terug.

Cinematografisch gezien is de gevangenschap het mooist deel van de film. De ontwikkeling van emoties van een opgesloten iemand in een benauwde ruimte wordt door Kristin Scott Thomas ( Il Y A Longtemps Que Je T'Aime ) prachtig uitgebouwd. De subtiliteit van emoties als verwarring, paniek, verdriet en moedeloosheid spreken boekdelen op haar gezicht en geven de regisseur de mogelijkheid het verhaal zonder veel tekst te vertellen.

Focus en gevangenschap
Beeld en geluid zijn in Contre Toi zeer intens. Uitgekiende shots met veel diepte maken je beleving rauwer en scherper. Regisseuse Lola Doillon buit dit uit en gebruikt de focus om Anna’s aandacht steeds meer te verleggen van haarzelf naar ontvoerder Yann (Poi Marmaï). Naarmate ze minder egoïstisch wordt en ze gaat omzien naar Yanns situatie, focust de camera in close-ups niet alleen scherp op haar, maar ook op hem of hen allebei.

Het geluid wordt minstens zo functioneel gebruikt. In de kelder waar ze ver weggestopt zit, klinkt het verstomd en gedempt. Een ander voorbeeld is de doordringende – en op den duur heel herkenbare - klank van de sloten van de deur: dagen na het kijken van de film hoor je deze nog open- en dichtgaan. De resonerende tonen van de gevangenschap maken je gek.

Meedenken
Na verloop van tijd krijg je steeds meer kleine stukjes informatie die je doen speculeren over wat er met Yann en Anna is gebeurd. Via een bijzonder vraag- en antwoordspel wordt langzaam de voorgeschiedenis ontrafeld. Dit gebeurt uitermate zorgvuldig en met weinig zinnen. Voor beide partijen staat hun leven op het spel en er gaat een dringende rust vanuit. Langzaam maar zeker en doordat je als kijker actief mee moet denken, is het mogelijk betrokken bij het verhaal te blijven.

De tweede helft
De tweede helft komt helaas minder overtuigend over. Nadat Anna haar verhaal heeft gedaan, neemt ze een stap die ervoor zorgt dat ze tot elkaar veroordeeld zijn. Omdat ze vervolgens alleen elkaar hebben, groeien beide eenzame figuren naar elkaar toe; er ontstaat er een onbeschrijfelijke af- en aanhankelijkheid. Aan de ene kant ga je mee in die wederzijdse affectie, omdat je door het overtuigende spel van de acteurs meevoelt hoe het is om eenzaam in hun schoenen te staan. Aan de andere kant blijft het nog te onbegrijpelijk, omdat de film op dat punt te snel tot actie overgaat. Je hebt als kijker het gevoel dat je nog wat mist om de intensiteit van de relatie tussen Anna en Yann ten volste te snappen.

Strijd
Het spel van de acteurs lijkt zich minder goed te ontwikkelen buiten de inmiddels bekende muren van haar gevangenis. Het is alsof ze zich niet meer volledig durven te geven in de buitenwereld. De vraag is of dat aan de acteurs ligt of aan het verloop van het verhaal. Waarschijnlijk heeft de regisseuse moeite gehad om dit tot een einde te brengen en heeft overhaast wat steekjes laten vallen. Overigens is het tweede deel van de film niet slecht, de strijd tussen Anna’s rationele instinct en haar emotionele hartstocht sluipt in je gedachten als bloed waar het niet gaan kan.

Belangrijk tot slot is het gapend grote open einde. Het is zó groot dat het achteraf een zeer belemmerende factor voor de filmervaring kan zijn. Het einde doet je verlangen naar een kleine hint of die vage knipoog zodat je het geheel kunt afsluiten. Maar dat kan niet: de laatste blikken van zowel Scott Thomas als Marmaï zijn teveelzeggend; ze kunnen van alles betekenen en dat maakt het ongrijpbaar.

Conclusie
Contre Toi is een wonderschone film met een enorme subtiliteit. Op een zeer klein aantal momenten is de film zelfs briljant te noemen. Tragisch briljant weliswaar, want het verhaal is een trieste opeenvolging van menselijke tekortkomingen en het niet bij machte zijn daar op een gezonde manier mee om te gaan. De kracht van de film zit duidelijk in de eerste helft, de tweede helft is een stuk minder sterk. Ze zijn alleen absoluut niet los van elkaar te zien. Zo wordt je drie kwartier lang meegesleurd, vervolgens drie kwartier heen en weer geslingerd om tot slot tijdens de aftiteling flabbergasted in je stoel in dubio achter te blijven over de uitkomst. En eerlijk gezegd is het dat waard.