Io Sono Li - recensie

Deze eerste speelfilm van de documentairemaker Andrea Segre is een ontroerend en poëtisch liefdesverhaal over een jonge Chinese vrouw en een oude visser uit het voormalige Joegoslavie in Chioggia bij Venetie.

Dat Segre van oorsprong documentaire maker is, merk je aan zijn aandacht voor details in de realiteit. Vooral het vele water van de zee (het mannelijke) en de lagune (het vrouwelijke) is op alle mogelijke manieren gefilmd. Niets is in de studio opgenomen. Segre is bovendien een - nog jonge - hoogleraar sociologie en interculturele communicatie aan de universiteit van Bologna. Dat zie je terug in zijn politiek gekleurde documentaires (over zigeunervervolging in WO II, over Albanie en Afrika) en in het thema van deze speelfilm: de verhouding tussen individuele en culturele identiteit. InIo Sono Li mengt Segre op een soepele manier fictie met meer documentaire elementen. Zijn cast is een mix van gerenommeerde acteurs, professionals en amateurs. Bovendien kijkt hij door de ogen van de Chines immigrante Shun Li, niet alleen filmisch maar ook door middel van de Chinese taal en met poëzie en symbolen uit haar geboorteland. Hij won met zijn speelfilmdebuut verschillende prijzen, waaronder de LUX Cinema Price van het Europese Parlement ter promotie van Europese film en cultuur.

De jonge Shun Li (Zhao Tao) werkt als naaister in een atelier in de buurt van Rome. Het illegale Chinese netwerk heeft haar emigratie mogelijk gemaakt. Daarvoor moet ze een schuld aflossen, en haar zoon kan alleen overkomen als ze zeer hard werkt. Zonder opgaaf van redenen wordt ze overgeplaatst naar een osteria in Chioggia, een stadje op een lagune eiland bij Venetie. Daar werkt ze onder auspicien van hetzelfde netwerk als barvrouw. Het cafe wordt gefrequenteerd door vissers die haar of met goed bedoelde lessen of beledigend tegemoet treden. Eén van hen is de oude uit het vroegere Joegoslavië afkomstige Bepi (Rada Serbedzija), de 'dichter' genoemd. Tussen hen ontwikkelt zich een warme vriendschap. Shun Li lijkt wel een beetje op de bloem die verloren op het water drijft, een symbool dat meermalen in de film voorkomt. Het illegale netwerk beslist wat haar bestemming is en of haar zoon mag overkomen. Bepi wordt door zijn zoon gemaand naar Mestre te komen, waar hij en zijn gezin leven. Beide eenlingen vinden elkaar in hun anders zijn, en in de zee. Hun betovergrootvaders visten er al in. En ze ontmoeten elkaar in de poezie van Qu Yuan en in de bescheiden gedichtjes van Bepi. Hoe verschillend ze ook zijn, ze spreken in zeker opzicht dezelfde taal. Geen mens immers begrijpt een immigrant beter dan een andere immigrant. Maar de gemeenschap in Chioggia, zowel de lokale als de Chinese, reageert afwijzend op deze vriendschap. De Chinezen laten haar weten dat de Italiaanse gemeenschap slechte dingen gaat vertellen over Chinezen, en dat kunnen ze niet gebruiken. En de Italianen laten Bepi merken dat hij zich laat gebruiken door een Chinese vrouw, eerst met roddels en stereotypen, later ook met geweld.

Het plot is niet het sterkste gedeelte van de film. Wendingen doen zich pas laat en soms te plotseling voor. Het gaat Segre vooral om een sfeertekening, een sensitief portret van een ontluikende vriendschap tussen twee dobberende mensen. Een liefde die niet getolereerd wordt door het illegale Chinese netwerk noch door de lokale bevolking. Wanneer Shin Li vervoerd wordt van Rome naar Chioggia zien we prachtige beelden van haar in de auto achter beslagen ruiten. Ze kijkt zoals een immigrant kijkt naar een vreemd landschap. Zo zijn er meer poëtische beelden die meer vertellen over de gemoedstoestand van de hoofdpersonen dan over de voortgang van het verhaal. De zee en de lagune, in de buurt waarvan de regisseur is geboren, spelen daarbij een grote rol. Segre wordt in zijn poëtische vertelling bovendien geholpen door het stille en ontroerende spel van Zhao Tao (de muze van de Chinese regisseur Jia Zhangke) en de bekende Kroatische acteur Rada Serbedzija.

Io Sono Liis een bij vlagen ontroerende film over twee buitenstaanders, wier vriendschap niet getolereerd wordt. De plot hapert soms, maar sfeerwerking en poëtische verbeelding zijn sterke elementen.