Nightcrawler - recensie

Een opmerkelijk cynische kijk op het Amerikaanse medialandschap. En dat vanuit Hollywood.

Nightcrawlers zijn aardwormen die zich door de zompige klei bewegen en bij nacht en ontij een weg naar boven zoeken. Niet vreemd dat dit de bijnaam is van de nieuwsjagers die vooral 's nachts door Los Angeles rijden en met een politiescanner aan op zoek zijn naar ongelukken, schietpartijen en ander geweld. Alles om maar de meest spectaculaire beelden te kunnen draaien en vervolgens aan tv-stations te verkopen. Vooral lokale stations weten met dit soort bloederig nieuws enorm te scoren. De competitie is dus hard onder de 'nightcrawlers', ze verdringen elkaar soms letterlijk rondom de lijken.

Louis Bloom (ijzersterk gespeeld door Jake Gyllenhaal) is een sjacheraar die met wat kruimeldiefstal maar nauwelijks wat brood op de plank kan krijgen. Net voordat hij volledig kopje onder dreigt te gaan, komt hij in aanraking met nieuwsjager Joe, die met een camera misdaad en ongelukken filmt en dat aan tv-stations verkoopt. Gouden handel, denkt Louis en met wat dealen bemachtigt hij een camera en gaat aan het werk. Al snel weet hij een wat dommige jongen zover te krijgen voor een paar dollar hem ’s nachts te helpen. Als hij een paar scoops heeft gescoord, raakt hij voor het eerst in zijn leven echt 'in control’. En dat smaakt naar meer.

Angstaanjagend

Gyllenhaal weet van Louis een gelaagd maar angstaanjagend personage te maken. Hij viel 9 kilo af voor de rol en dat is te zien: hij heeft een smal gezicht en grote ingevallen ogen. De blik, stem en houding verschuiven voortdurend: het ene moment is hij iemand die aan het kortste eind trekt en zelf ook wordt opgelicht, het andere moment weet hij met cliché zinnen (“alles is online te leren”) en een overtuigende dominante houding iedereen te overtuigen. Gyllenhaal speelt met volle overtuiging iemand met psychopatische kenmerken, maar weet wel het karakter te diepte om zo zelf de acteerclichés te vermijden. De ontwikkeling die hij doormaakt, is fascinerend om als kijker te volgen. Al blijft de creepy smile uiteindelijk wel het meeste hangen. Door de knappe invulling is dit dan ook één van de beste rollen in Gyllenhaals carrière.

Spiegel

Nightcrawleris het knappe regiedebuut van Dan Gilroy. Ook schreef hij het scenario voor de film en de heerlijke dialogen (“A friend is a gift to yourself”). Het is niet vaak dat er zo’n cynische blik wordt gericht op het Amerikaanse medialandschap, zeker met een grote acteur in de cast. Als kijker wordt je ook geconfronteerd met je eigen moraal: er is veel overduidelijk verwerpelijk, maar wat als je bij een spannende auto achtervolging op het puntje van je stoel gaat zitten of bij een crash toch wel erg graag wil weten hoe de slachtoffers eraan toe zijn? De film poogt commentaar te geven op de verslaving aan sensatiezucht en de illusie dat alles echt is (“on tv everything looks real”). Hert gaat om ego's van tv-makers, de hang naar oppervalkkigheid en zwartwit denken en het aanwakkeren van angsten. Het is een spiegel, zonder dat de film zelf wil moraliseren.

MetNightcrawlerzet Gyllenhaal één van zijn beste rollen uit zijn acteursloopbaan neer. Als een creep met psychopatische trekjes past hij moeiteloos in het wereldje van tv-zenders die draaien om geweld en ongelukken. De film laat je als kijker bewust worden hoe dit soort nieuws tot stand komt en durft om een cynisch slotakkoord te laten zien. Om daarna als een aardworm aan het eind van de film weer in het daglicht te komen. Want tegelijk is sensatiezucht geen van ons allen vreemd.