Shaun het Schaap: de film - recensie

's Werelds meest geliefde schaap maakt eindelijk de overstap naar het witte doek.

Je kunt over animatiestudio Aardman zeggen wat je wilt, maar dat geduld er hoog in het vaandel staat is duidelijk. Gezien de precisie die essentieel is voor het animeren instop motionis dat natuurlijk niet vreemd. Toch mag van de afdeling marketing wel verwacht worden dat ze de populariteit van hun producten sneller zouden uitbuiten. Eerder moesten de liefhebbers al tien jaar wachten voordat het duo Wallace en Gromit de bioscoop bereikte. Tussen de introductie van Aardmans populairste personage, het inventieve schaap Shaun, en diens eigen bioscoopfilm zat echter twintig jaar. Toegegeven, de lange interval werd opgevuld met een eigen serie die 130 afleveringen lang het wel en wee op Shauns boerderij toonde. Elke episode uit de serie duurde slechts zeven minuten, dus de overstap naar een avontuur van anderhalf uur was wellicht de uitdaging die de hindernis vormde voor de toch onvermijdelijk geachte film. Het eindresultaat mag er echter wezen en kan wederom als succesverhaal in Aardmans annalen worden bijgeschreven.

Shaun het Schaap: de filmplaatst de titelfiguur aanvankelijk in zijn aloude omgeving, op een pittoreske boerderij. Zoals in een geestige montage wordt weergegeven, zit de sleur er echter behoorlijk in. Elke dag vroeg op en door de boer en diens niet al te snuggere hond Bitzer naar het weiland gejakkerd worden, geschoren worden en vervolgens weer vroeg onder de wol kruipen. Shaun en de kudde willen weleens iets anders. En dus verzint het slimme schaap een geraffineerd plan om een snipperdag mogelijk te maken. In wat gerust een koddige variant op OrwellsAnimal Farmgenoemd mag worden, zien we hoe de schapen de boer uitschakelen en de boerderij overnemen. Uiteraard loopt het plan in de soep, waardoor hun baas met geheugenverlies verdwijnt in de naburige Grote Stad. Omdat de dieren niet zonder hem de boerderij kunnen runnen, trekt Shaun erop uit om de boer te redden. Zoals het een kudde schapen betaamt, reizen zijn intellectueel minder bedeelde soortgenoten achter hem aan, waarop de provinciaaltjes geconfronteerd worden met de ellende die een drukke metropool te bieden heeft.

Asielzoekers

Met Shaun het Schaap: de film toont Aardman zich een meester in het uitbuiten van culturele clichés. Het idyllisch vormgegeven platteland wordt met een aanstekelijk vette knipoog tegen de jachtige en beangstigende Grote Stad geplaatst. Eveneens leuk gevonden is de nieuwe carrière van de boer, die onder de naam Mr. X een tweede leven als hairstylist begint, want wat moet je anders als je je leven lang schapen geschoren hebt. Terwijl hun baasje furore maakt in de hogere kringen, merken Shaun en kornuiten dat de stad vreemdelingen ook minder warm kan verwelkomen. Hun pogingen de boer te traceren monden uit in een confrontatie met de onaangename dierenvanger Trumper, die Shaun en Bitzer prompt in de cel gooit. Noem het een verhulde kritiek op het asielbeleid, want in feite zijn zowel De Boer als de schapen niets anders dan ontheemde vluchtelingen. Voor elke gelukszoeker die het redt in een vreemde maatschappij zijn er tien anderen die als grof vuil behandeld worden, lijkt de film te stellen. Het publiek wordt echter niet aangespoord teveel achter zulke zaken te zoeken. Shaun moet al zijn geestelijke vermogens aanspreken om de kudde uit handen van Trumper te redden en met de boer terug te keren naar de oude vertrouwde boerderij, om de status quo die hij opzettelijk saboteerde weer in ere te herstellen.

Everyday Feels Like Summer

De gebruikelijke levenslessen die het jongere publiek de waarden van vriendschap en de acceptatie van het geluk dat je hebt pogen mee te geven, volgen uiteraard de standaard in het genre en tillenShaun het Schaap: de filmniet boven het gemiddelde animatieaanbod uit. Zoals verwacht zorgt de uitstekende stop motion animatie en de heerlijke vormgeving daar wel voor. Ook deze film van Aardman maakt visueel niets dan indruk. Zowel het wonderschone groene platteland als de benauwde en gedetailleerde Grote Stad zijn een ware lust voor het oog, die opnieuw het vakmanschap van Aardman illustreren. Uit speelfilms opgedane stijlmiddelen worden effectief ingezet om de visuele schwung een extra duwtje te geven, zoals de opening van de film waarin we de jeugd van de schapen en de boer in 16mm homevideo's terugzien. Ook de personages en hun brede scala aan simpel weergegeven maar voelbare emoties tonen zich van hoog niveau. Laat die tranen gerust vloeien als Shaun en de kudde het lammetje Timmy in hun donkerste uur proberen op te vrolijken door het gezamenlijk blaten vanEveryday Feels Like Summer with You. Aardman weet ons, zoals altijd, precies op de juiste manieren te raken op de juiste momenten. Zowel kinderen als volwassenen zullen genieten van Aardmans ambachtelijke animatie, waarbij de laatste groepen passantnog even hilarische referenties naar klassiekers alsThe Silence of the LambsenMonty Pythonkrijgt voorgeschoteld.

Les Vacances de Shaun le Mouton

De oudere bezoekers krijgen nog een extra motivatie de Nederlandse versie van de film, de enige die in ons land in omloop is, te bezoeken. De makers blijven trouw aan de conventies van de langlopende serie rond hun hoofdrolspeler, die zich niet bediende van dialoog, maar slechts van gemompel en beeldtaal. Dat dezelfde communicatiemiddelen nu anderhalf uur blijven werken, is te danken aan de kunde van de regisseurs, die hun inspiratie ophaalden uit vergelijkbare komedies zonder dialoog, van Laurel & Hardy tot – vanzelfsprekend – Jacques Tati's vergelijkbareLes Vacances de M. Hulot. Het gebrek aan gesproken taal breekt de film nooit op, maar verhoogt de pret juist door de talloze visuele gags. Laat het aan Aardman over om de kracht van de uitsluitend zichtbare grap ten volle te benutten. Dat volwassenen in het publiek niet blootgesteld hoeven te worden aan de gangbare tenenkrommende nasynchronisatie is voor hen een fijne bonus. Alleen de rapsong van Gers Pardoel die over de aftiteling loopt had wel achterwege gelaten mogen worden om in de sfeer van de voorafgaande film te blijven.

Shaun het Schaap: de filmmag gerust onder het rijtje animatieklassiekers in Aardmans repertoire bijgeschreven worden. De film oogt magnifiek, kent aanstekelijke humor en geslaagde verwijzingen naar andere films en zorgt voor een lach en een traan op het gezicht van jong en oud. Het heeft even geduurd voordat Shaun de overstap naar de bioscoop maakte, maar het was het wachten waard. Hopelijk erkent men bij het volgende Oscarfeest de waarde van dergelijk schitterende stop motion en is Shaun het Schaap niet hetzelfde lot beschoren als het eveneens prachtigeThe Box Trolls, de onterechte animatieverliezer van dit jaar.