Terraferma - recensie

Een verhaal over personages die op zoek zijn naar vaste grond onder de voeten.

Al lange tijd proberen immigranten illegaal het Afrikaanse continent te ontvluchten richting Europa. Ze wagen de stap in de hoop een betere toekomst te vinden in het rijke Westen. Ook het Siciliaanse eiland waar hoofdpersoon Fillipo met zijn familie woont heeft te maken met deze illegale immigratie. Zelf hebben zij ook de nodige problemen. Het is namelijk niet meer haalbaar om rond te komen van de visserij waarvoor ze hun boot gebruiken. Daarom besluiten ze om in te spelen op de groeiende hoeveelheid toeristen die het eiland bezoekt. De problemen stapelen zich op als de autoriteiten hun boot vorderen en ze twee illegale vluchtelingen in huis nemen. Daarnaast verblijft er een drietal toeristen in hun woning, waardoor het nog moeilijker wordt om de twee illegalen te verbergen. Filippo en zijn familie worden in de film voor grote dilemma’s gesteld en gedwongen om drastische maatregelen te nemen.

Terraferma is de vierde film in het oeuvre van de Italiaan Emanuele Crialese. Deze regisseur heeft al meerdere malen eerder de regio Sicilië, waar hij zelf vandaan komt, in zijn werk verweven. Zijn filmsRespiro (2002) enNuovomondo (2006) kenden allebei deze streek als setting. Met name voor laatstgenoemd werk heeft Crialese veel lof ontvangen. De film ontving maar liefst zeven nominaties op het filmfestival van Venetië, waarvan er zes verzilverd werden. Ook werd de film gekozen als Italiaanse inzending voor de Oscars dat jaar, maar de nominatielijst werd niet gehaald. Ditzelfde lot stondTerraferma helaas ook te wachten. De rollen van Filippo en zijn moeder Giulietta worden vertolkt door Filippo Pucillo (Respiro, Nuovomondo) en Donatella Finocchiaro (Angela, Il Regista di Matrimoni). Verder speelt Timnit T. de rol van de immigrante die door de familie in huis wordt genomen. Het feit dat zijzelf een soortgelijke reis heeft gemaakt als haar personage maakt haar spel des te indrukwekkender. Haar personage zorgt ervoor dat Filippo en zijn familie voor moeilijke keuzes worden gesteld.

De beslissingen die genomen moeten worden hebben met name te maken met de botsing tussen de Italiaanse wetten en hun eigen ethische principes. Moeten ze bijvoorbeeld de kustwacht gehoorzamen en illegalen niet aan boord laten? Of is het beter om de vluchtelingen op te pikken en hen op die manier van een imminente verdrinkingsdood redden? Het is deze frictie die regisseur Emanuele Crialese aan de kaak stelt in de film. Een interessante bodem voor een verhaal dat vooral tegengewerkt wordt door de vertelling.

Allereerst komt het verhaal van de film vrij langzaam op gang. Centraal staat uiteindelijk de manier waarop de hoofdpersonages omgaan met de illegale immigranten die op hun pad komen. Het duurt echter vrij lang voordat dit belangrijkste element van het verhaal aangesneden wordt. Er is daarentegen gekozen om te concentreren op een aantal oninteressante korte zijverhalen die weinig toevoegen aan de rest van het verhaal. Ze functioneren hoogstens om meer te komen over de personages, maar helaas weten deze geen grote complexiteit te bereiken. De manier waarop het verhaal uit de doeken wordt gedaan, doet dus geen recht aan de ingewikkelde situatie waarin het zich afspeelt.

Op visueel vlak scoortTerraferma de meeste punten. De makers hebben dankbaar gebruik gemaakt van de beeldschone landschappen die het Siciliaanse eiland biedt. Tussen de scènes door zijn prachtige shots te zien van de omgeving die tegelijk het gevoel geven dat de immigranten eindelijk een betere plaats hebben bereikt. De film laat echter zien dat de mensen ook hier kampen met problemen. De familie van Filippo moet namelijk vechten voor hun bestaan nu het leven van de visserij vrijwel onmogelijk is. De film laat hiermee mooi zien dat een tevreden mens moeilijk te vinden is. Naast de prachtige long shots wordt de film sowieso gekenmerkt door mooie composities en spannend camerawerk. Ook de beelden die van onder het wateroppervlak genomen worden zijn om van te smullen en zorgen ervoor dat de film een lust voor het oog is. Daarnaast is er ook een onopvallende, maar mooie soundtrack aanwezig. Al met al zit de film op het gebied van beeld en geluid goed in elkaar. En dit is precies wat zo jammer is aan Terraferma. Voor ieder prachtig shot is er wel weer een vreemde dialoog te vinden.

Op audiovisueel gebied weet de film indruk te maken, maar in het narratief laat men steken vallen. De boodschap die de film probeert over te dragen is een nobele, maar deze wordt helaas gehinderd door de vertelling.