The Grey - recensie

De bevroren planeet bijt terug. In het uur van de wolf: hoe sterk is de eenzame jager John Ottway?

Hoezo, de natuur is mooi? De natuur is wreed, meedogenloos, amoreel. De natuur kent geen genade, de sterksten overleven, de zwakkeren worden opgegeten. Vanuit je comfortabele bioscoopstoel echter met leedvermaak de rituelen van de wildernis aanschouwen kan een bijzondere belevenis zijn. Dit bewijst regisseur Joe Carnahan’s nieuwste filmThe Grey. Hierin speelt de acteur met de prachtige Ierse tongval Liam Neeson een glansrol.

John Ottway (Liam Neeson) is een jager in dienst van een oliemaatschappij in een uithoek van Alaska. Zijn taak is letterlijk de wolven buiten de deur houden, omdat ze geregeld de oliepijplijncrew aanvallen. De wolf is sterk op zijn territorium gericht en houdt niet van indringers. Ottway is een getroebleerde man met een geheim die hem zelfmoordgedachten bezorgt. Na een voltooide dienst vliegt hij terug naar de bewoonde wereld met de crewleden, een bonte mix van losers, misfits en avonturiers. Maar het vliegtuig crasht in een hevige sneeuwstorm in de wildernis . Een paar overlevenden, waaronder Ottway, moeten het zien te redden in de barre kou. Zij zijn ongewenste vreemdelingen in het territorium vanThe Grey, de grijze wolven. De dood hangt in de lucht en de wolven hebben bloed in hun ogen.

Joe Carnahan heeft een bedenkelijk verleden als het om de kwaliteit van zijn werk gaat. Hij is gespecialiseerd in actiekomedie blockbusters alsThe A Team(2010) enSmokin Aces(2006). Hoofdrolspeler Liam Neeson brengt veel tijd door in verantwoorde biopics over moderne helden zoals de Ierse vrijheidsstrijder Michael Collins (1996) of oorlogsheld Oskar Schindler (1993). Hij zit, zegt hij, dichter bij Oscar Wilde dan bij Rambo. Carnahan en Neeson leken niet direct een match in de hemel gesmeed voorThe Grey. De film is gebaseerd op een kort verhaal van Ian Jeffers, Carnahan schreef samen met hem het scenario. Het resultaat mag een verrassing heten.

Het vliegtuig stort neer op een ruige en majestueuze plek. De film zegt gesitueerd te zijn in Alaska, maar hij is opgenomen in Canada (deels ten noorden van Vancouver en deels in de wildernis van British Columbia rond het stadje Smithers). Pikant detail is dat ze daarginds meer last hebben van beren dan van wolven. Cinematograaf Masanobu Takayanagi is het gelukt om er een gevarieerd visueel festijn van te maken.

Lange tijd stond de crash inCast Away(2000) met Tom Hanks bovenaan ieders akeligste vliegtuigcrash lijst, maarThe Greyis een geduchte concurrent. Het onheilspellend kabaal, desoriënterend vuurwerk en het wanhopige geschreeuw als het vliegtuig neergaat is ijzingwekkend. De scène in de stilte erna is er één om in te lijsten: een weggeslingerde Ottway komt bij in een desolaat wit landschap ver van de vliegtuigresten. Hij is één van de weinige overlevenden en hoe hij iets later op een stervend crewlid inpraat is bijzonder. Tussen de regels door proef je misschien iets van déjà vu bij Ottway, maar het blijft vaag. Zijn kalme beheersing van de benauwde situatie echter maakt indruk. Het is een zeldzaam ontroerende scène dankzij het spel van Neeson.

The Grey zit vol memorabele scènes, maar de eerste kennismaking met de wolf is verbluffend. In het holst van de nacht staat de leider van de pak wolven dreigend voor de overlevenden. Er heerst stilte, maar achter de leider doemt in de duisternis het ene na het ander paar witte ogen op, alsof iemand de kerstboomverlichting aansteekt. In het aardedonker is er slechts stilte en witte oogjes. Luguber en ontzagwekkend.

In het survivalgenre is er een lange lijst uitmuntende films waaronderDeliverance(1972),The Flight of the Phoenix(1965) en meer recentelijk Sean Penn’s epischeInto The Wild(2007) dat ook over Alaska gaat.The Greymag er met stip bij gezet worden. De continue dreiging en de kou spelen samen met Neeson de hoofdrollen in dit epos. Neeson als Ottway is geen terminator type, maar een kwetsbaar, breekbaar mens. Verder is het ensemble ijzersterk met voorop Frank Grillo als Diaz. Zijn metamorfose van klagende, agressieve bullebak tot innemende filosoof doet nergens geforceerd aan. In een genre waar de dood een prominente plek inneemt, ligt het afgezaagde cliché op de loer.The Greyvermijdt dit behendig. De dialogen zijn functioneel en relevant, het is immers te koud voor veel woorden.

De zogenaamde sounddesign met originele muziek van Marc Streitenfeld versterkt het drama. De term sounddesign doet hoogdravend aan, maar hier is het op zijn plaats. De minimalistische klanken afgewisseld met oerkreten en vooral het plotselinge kabaal en donderklappen (goed gejat van het Japanse horrorgenre) zijn uiterst effectief, waardoor je op het puntje van je stoel zit. De wolf is voor vele een stoer en mysterieus beest met zijn unheimisch gejammer tegen de maan, maar inThe Greyzien we een moordzuchtige schooier, al is dit volgens wildlife kenners wat overdreven. Een laatste belangrijk advies: loop niet weg bij de aftiteling, want daarna komt er een bijzonder shot van zes seconden.

The Grey is een schitterende nachtmerrie.Deliverance blijft nog altijd een hoogtepunt in het genre, maar zie hierDeliverance XL. Hannibal Lecter is een teletubbie vergeleken metThe Grey. Met minder dan vijf sterren doen we Carnahan, Neeson, British Columbia enlast but not leastde wolven te kort.