The Double - recensie

Twee maal Jesse Eisenberg voor de prijs van één.

The Double is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Russische schrijver Fjodor Dostojevski uit 1846. Het is het verhaal van een man die tijdens het saaie werk dat hij doet ineens zijn evenbeeld tegenkomt, maar dan met een heel ander karakter: fel en uitgesproken in plaats van timide en toegevend. Ook Dostojevski was niet de eerste dit dit haast universele verhaal neerpende. Wel deed hij het op een prachtige manier, net als regisseur Richard Ayoade het verhaal op bijzondere wijze verfilmd heeft.

Jesse Eisenberg is Simon, een wat sullige programmeur die zijn dagen slijt met hetzelfde werk en met zijn tevergeefse pogingen indruk te maken op zijn baas. Als dat voor de zoveelste keer weer is mislukt, wordt hij plotseling met een nieuwe werknemer geconfronteerd. Eén die wel succesvol is, de baas kan paaien en alles voor elkaar krijgt. Hij heet James en lijkt een kloon te zijn van Simon. De twee dubbelgangers draaien - letterlijk en figuurlijk - steeds meer om elkaar heen. Ook is Simons vriendin Hannah (Mia Wasikowska) een geliefde prooi voor James. Dat deze 'Doubles' eens moeten clashen, lijkt slechts een kwestie van tijd te zijn. De titanenstrijd neemt steeds grimmiger vormen aan.

Alleen maar het verhaal verfilmen, zou niet heel spannend zijn. Dat is het wel geworden in de handen van regisseur en mede-scenarioschrijver Ayoade. De sfeer, de setting en de soundscape zijn duister en zeer bepalend voor de film. Zo doet de omgeving, het kantoor en de metro denken aan de jaren '30 van de 20e eeuw, maar sommige apparaten die er staan, zoals tv's, lijken wel uit de jaren '80 te komen. Niet letterlijk, maar zoals er vanuit begin 20e eeuw naar het eind van die eeuw gekeken werd. Een soort retro-toekomstbeeld dus. Dit levert prachtige sets op. Met name de kantooromgeving ziet er fascinerend uit. De mix van stijlen geeft het wat onwerkelijks, precies wat bij het thema vanThe Doublepast. De geluiden en een mooie score geven een stevig maar sinister frame-werk aan de film.

Simon wordt haast dead-pan door Eisenberg neergezet, met een wat onhandige motoriek, droge opmerkingen en een timide blik. Met soms maar kleine nuanceringen zet Eisenberg daarnaast de qua karakter enorm verschillende James neer. Het knappe van Eisenberg is dat hij beide rollen zeer ingehouden blijft spelen maar de kijker toch de indruk geeft naar twee verschillende personages te kijken. Slapstick is een belangrijk element van de rol en hij zet dat met verve neer. Ondanks dat het geen komedie is, zit er veel humor inThe Double. Hiermee laat Eisenberg zien één van de meest getalenteerde jonge acteurs van dit moment te zijn. In de eco-thrillerNight Movesdie nu nog in de bioscoop draait, steekt zijn acteren ook al boven de rest uit, al is dat in een heel andere rol. InThe Double is hij een soort alleman, eenelckerlycdie in een Kafkaeske of Orwelliaanse omgeving terecht is gekomen.

The Double is nog maar de tweede speelfilm van Richard Ayoade, na zijn debuutSubmarineuit 2010. Wel laat hij zien een regisseur te zijn die zijn eigen visie perfect kan verbeelden en ook een bekend boek op eigen wijze vorm kan geven. Jesse Eisenberg speelt met veel overtuiging de beide karakters van Simon en James op zo'n manier dat het echt twee aparte personages worden, terwijl het tegelijk twee kanten van dezelfde munt zijn.

De setting is van een Kafkaeske en Orwelliaanse grimmigheid, maar ziet er wel prachtig uit. En de slapstick humor werkt verrassend goed.The Doubleis een mentale trip waar je vervreemd maar verrijkt uit komt.