The Last Station - recensie

Een film over Tolstoy, een van Ruslands meest beroemde schrijvers, maar eigenlijk een verhaal over de liefde.

Leo Tolstoy. Dat is toch die man die Anna Karenina heeft geschreven? Velen hebben wel eens van de naam Tolstoy gehoord. Dat de man de Brad Pitt van Rusland was in de vroege 20ste eeuw, zal niet iedereen weten. Interessant, maar is dit ook interessant genoeg om een film mee te vullen?

Rusland, 1910. The Last Station neemt ons mee terug naar de tijd waarin schrijver Leo Tolstoy (Christopher Plummer) aan het begin staat van het einde van zijn leven. Hij heeft vele boeken geschreven en zijn Tolstojaanse ideeën werden bejubeld door vele volgelingen. Een goede Tolstojaan leeft eenvoudig, deelt zijn welvaart en heeft een hekel aan materiële zaken, ook van seks heeft Tolstoy geen hoge pet op. Tolstoy's vrouw, Gravin Sofya Tolstoy (Hellen Mirren) is absoluut niet gecharmeerd van het Tolstojaanse gedachtegoed. Dit resulteert na ruim 45 jaar huwelijk in ruzie en onbegrip tussen de twee. Sovya wijt het idealisme van haar man dan ook aan Chertkov (Paul Giamatti), de strenge leider van de groeiende groep Tolstojanen. Zij verdenkt Chertkov er van het testament van Tolstoy aan te willen passen zodat alle bezittingen van Tolstoy bij zijn overlijden regelrecht naar het volk gaan. De strijd tussen de gepassioneerde Sofya en de bevlogen vertrouweling neemt een andere wending met de komst van Tolstoy's nieuwe assistent, de naïeve Valentin Bulgakov (James McAvoy). Valentin begint als zuivere volgeling aan zijn droombaan als assistent van Tolstoy, maar wordt al gauw de spil van alle intriges die zich rondom Tolstoy afspelen. Daarnaast blijkt Tolstoy zelf ook niet de perfecte Tolstojaan te zijn, en als Valentin opeens verliefd wordt, begint hij zich af te vragen waar het in het leven nou werkelijk om gaat.

Achtergrond
The Last Station is de eerste film over Tolstoy en is gebaseerd op de roman Het Laatste Station van J. Parini. Parini baseerde zijn roman op dagboekfragmenten van Tolstoy’s familieleden en vrienden. In het dagboek schrijven was namelijk het Twitteren van 1910; iedereen rondom Tolstoy schreef alles op wat hij deed. Dit maakt het boek geloofwaardig en echt. Maar met een paar dagboekfragmenten heb je nog geen film. Regisseur Michael Hoffman, de ontdekker van Hugh Grant, besefte donders goed dat deze film alleen kon werken met een uitmuntende cast. En zo geschiedde het dat The Last Station bol staat van de Oscarwaardige grote namen. Christopher Plummer is genomineerd voor zijn rol in deze film en ook Helen Mirren komt wederom weer voor op het lijstje van het felbegeerde beeldje.

Tolstoy-geil
Russische grauwe bossen en decadente babbels, zonder enige fantasie zou dat wellicht binnen een referentiekader passen bij een film over een groot Russisch schrijver. Maar als de film geïntroduceerd wordt met de tekst in beeld "Leo Tolstoy was een levende heilige", terwijl een oude man met een enorme baard luid ligt te snurken, dan weet je dat je het referentiekader iets zal moeten aanpassen; zwaarmoedig wordt het niet.

En eigenlijk gaat de film ook niet over Tolstoy. De film gaat over liefde; liefde die wordt ervaren door Tolstoy en gezien door de ogen van hoofdpersoon Valentin. Valentin is een jonge Tolstoy-geile volgeling die absoluut walgt van seks. Het belang en de status van Tolstoy worden aan het begin van de film duidelijk gemaakt door het enthousiasme van Valentin. Als hij voor het eerst Tolstoy gaat bezoeken, kan hij zijn opwinding maar met moeite onderdrukken. Bij de allereerste ontmoeting begint Valentin dan ook te huilen, zo belangrijk is de man dus. De Brad Pitt van de vroege jaren van de 20^ste eeuw. Alhoewel Valentin in deze film centraal staat, zijn het de Tolstoy’s die de show stelen. Dat maakt dat de film eerder een schouwspel is van een aantal geweldige scènes dan een goedlopend verhaal. Het liefdesverhaal van Valentin is ook leuk, vooral wanneer hij tijdens de seks al na 30 seconden klaarkomt, maar toch blijft het liefdesverhaal tussen de Tolstoy’s meer intrigeren. Hoe hard James McAvoy ook zijn best doet.

Worsteling
Emoties staan centraal in deze film en ze worden voortreffelijke uitgedragen door de acteurs. Elke scène is een genot om naar te kijken. De dialogen zijn nooit saai en het script bevat veel subtiele grappen. De lichte sfeer van de film wordt versterkt door de vrolijke Russische muziek die met lichte tonen sprookjesachtig klinkt. De pijn en eenzaamheid van Sofya zijn begrijpelijk en de mentale worsteling die Tolstoy heeft met de liefde voor zijn vrouw en de liefde voor zijn ideologie, zijn voelbaar. Een heerlijke scène is dan ook die waarin Sofya in bed verlangend op Tolstoy ligt te wachten. De norse Tolstoy wil daar in eerste instantie niets van weten, maar als Sofya zegt: "Ik ben nog steeds je kippetje en ik kan de haan laten kraaien", begint hij daadwerkelijk te kraaien en ontvouwt zich een hilarisch tafereel tussen twee oude mensen die eigenlijk nog zielsveel van elkaar houden.

Hoffman heeft er voor gekozen om binnen het leven van Tolstoy te focussen op zijn huwelijk, maar daarnaast gebeurde zoveel meer waardoor sommige gebeurtenissen onderbelicht blijven en vragen oproepen. Hoe zit het nu met dat testament, bijvoorbeeld. Een film maken rondom de ideologie en de aanhang van Tolstoy zou minstens net zo interessant zijn geweest.

is een echte acteursfilm die een genot is om naar te kijken. De film moet het niet hebben van zijn ingewikkelde plot maar van zijn geweldige acteurs en gemoedelijke sfeer. Een prima zaterdagavondfilm voor iedereen die op zoek is naar licht vermaak maar net iets meer diepgang zoekt dan komedies van het niveau Judd Apatow.