The Patience Stone - recensie

Een Perzische mythe doet geloven dat er een steen bestaat waaraan je al je gedachtes en gevoelens kunt toevertrouwen. Een vrouw vindt deze vrijheid op een onverwachte plaats.

Het conflict in het Midden-Oosten heeft zich al in veel vormen in de media gemanifesteerd. Voor de cinema isThe Hurt Locker een bekend en recent voorbeeld. In tegenstelling tot die film isThe Patience Stone niet vanuit het perspectief van de soldaten verteld. Regisseur Atiq Rahimi (Khakestar-o-khak) laat zien welk vernietigend effect de oorlogstijd heeft op de gewone gezinnen. Toch isThe Patience Stone meer dan dat; de gevechten in de straat maken ruimte voor een individueel verhaal van bevrijding. Een innerlijke strijd die zich ook voornamelijk binnen afspeelt in sober ingerichte huizen met muren bedekt door afbladderende verf.

De film opent met een shot van zo’n muur, een korte introductie tot een ruimte waarin het merendeel van de scènes zich af zal spelen. In het huis waakt de hoofdpersoon over haar man. Hij is tijdens een vuurgevecht in zijn nek geraakt waardoor hij niet veel meer doet dan ademhalen. Zijn vrouw houdt hem in leven door om de zoveel tijd een simpel infuus te vervangen. Ondertussen moet ze ook nog voor haar twee kinderen zorgen, maar wanneer dat haar teveel wordt laat ze deze achter bij haar tante. Eenmaal alleen met hem opent ze zich langzaam tegenover haar in vegetatieve staat verkerende man. Jaren van frustratie en onderdrukking komen naar boven.

De hoofdrol wordt gespeeld door de Iraanse Golshifteh Farahani. Zij acteerde eerder in Ridley Scott’sBody of Lies en afgelopen jaar nog inPoulet aux Prunes. Afgelopen jaar werd haar verboden terug te komen naar Iran nadat ze naakt had geposeerd voor het Franse bladMadame Figaro. Deze aanklacht tegen repressie van vrouwen in het thuisland werd door de Iraniërs niet gewaardeerd. Haar karakterontwikkeling inThe Patience Stone is ook kritisch tegenover de positie van de vrouw. Nu haar man niet meer in staat is haar te controleren, schudt ze zijn juk af. Langzaamaan maakt ze zich vrij door hem en haarzelf te confronteren met de dingen die ze heeft meegemaakt. Zo bekent ze dat hij haar jarenlang pijn heeft gedaan en dat ze zelfs heeft gebeden voor een miskraam, omdat ze hem geen kind gunde.

Het spel van Farahani is vormend voor de film, voornamelijk omdat ze vaak het enige personage (bij bewustzijn) is dat in het frame aanwezig is. Gelukkig is haar prestatie sterk. De uitdrukking van emoties doet bij vlagen zelfs denken aan Maria Falconetti inLa Passion de Jeanne d’Arc. De kracht van het gezicht is 85 jaar later nog even relevant. Het gevecht met haar repressieve omgeving wordt niet slechts in het gelaat uitgevochten. Zo is daar ook de terugkerende tegenstellingen in kleding. Voor een tripje naar de apotheek slaat Farahani al een doek om die tot de grond reikt; dit in contrast tot de vrijheid die ze binnen de muren van haar eigen huis heeft. Binnen lijkt ze zichzelf te ontplooien, maar eenmaal buiten moet ze buigen voor de regels van haar omgeving. De centrale ontwikkeling van de vrouw moet aan kracht inboeten doordat het in de vorm van monologen is gegoten. Dit werkt wellicht goed in het originele boek, maar voor film is dit niet de meest interessante manier van vertellen. Het is jammer dat de makers hier niet wat beeldender hebben gedacht.

The Patience Stone is een kleine film die draait om de persoonlijk bevrijding van een vrouw in een vijandige omgeving. De tumultueuze oorlog biedt haar een situatie waarin ze zichzelf kan leren kennen en uiten. Ondanks de geforceerdheid van enkele monologen levert regisseur Rahimi een prikkelend en kritisch portret.