Jonathan Teplitzky toont metThe Railway Manaan dat hij een zwaar thema zonder teveel sentiment kan verfilmen.
The Railway Manis een heftig drama gebaseerd op de autobiografie van Eric Lomax, een Britse legerofficier die als krijgsgevangene gemarteld werd in een Japans strafkamp tijdens de Tweede Wereldoorlog. Decennia later komt hij er achter dat de Japanse tolk, die medeverantwoordelijk was voor martelingen, nog leeft. Hij zoekt de man op en gaat zo de confrontatie aan met zijn verleden. Het is een stuk geschiedenis dat wij in Nederland niet zo goed kennen: Britse militairen die in Singapore als krijgsgevangenen door de Japanse bezetters werden gedwongen mee te werken aan de beruchte Birma spoorlijn. En net zoals elke generatie militairen die oorlogssituaties heeft meegemaakt, eindigt de oorlog voor hen niet bij de capitulatie van de vijand.
PTSD
The Railway Manbalanceert goed tussen een historische weergave en een persoonlijk drama. De film toont eerst Lomax (Colin Firth) na de oorlog; een ietwat wereldvreemde man, die tijdens een van zijn vele treinreizen de liefde van zijn leven ontmoet. Deze vrouw Patti (Nicole Kidman) brengt hem als het ware tot leven en het verliefde stel trouwt al snel. Juist wanneer het leven Lomax toelacht, slaat zijn oorlogsverleden toe. Een duidelijk geval van PTSD (Post Traumatic Stress Disorder) waar ze vroeger totaal geen raad mee wisten. De wijze waarop het verleden Lomax ineens achtervolgt, brengt herinneringen op aan de dramatische scènes inThe Fisher Kingvan Terry Gilliam. Nét op het moment dat het leven een getraumatiseerde ziel gunstig gezind is, slaat het noodlot toe. Dit overkomt dus ook Lomax, niet met dramatische filmeffecten maar via levensechte herbelevingen die de kijker een stomp in de maag leveren.
Emoties
Teplitzky brengt dit onderdeel heel scherp in beeld door niet alleen de flashbacks erin te verwerken, maar ook het gevoel van hulpeloosheid van een dierbare (de echtgenote) weer te geven. De pijn, de onberekenbaarheid en de onbereikbaarheid van iemand die aan PTSD lijdt, grijpt de kijker naar de strot zonder dat het doorschiet in effectbejag. Ondanks Kidmans cosmetische gezichtsingrepen blijkt zij hier wel in staat om emoties uit te drukken. De chemie tussen Firth en Kidman zorgt er ook voor, dat de kijker het verhaal wordt ingetrokken. Sommige scènes zoals die over WO2, zijn behoorlijk rauw en aangrijpend verfilmd. Er is geen nuance hier te bekennen; de Japanners zijn verschrikkelijke, duivelse wezens en de Engelsen (onschuldige) slachtoffers die niet weten wat hen overkomt. Vanuit de beleving van Lomax zeer begrijpelijk en om de kijker zich volledig in de toegetakelde hoofdpersoon (mentaal en fysiek) te laten inleven, is dit ook een logische zet van de regisseur.
Sleutelrol
In het leven na de oorlog maakt ook Stellan Skarsgård zijn intrede als ex-militair die in dezelfde compagnie als Lomax zat. Skarsgård speelt zijn rol met speels gemak, waarin hij slechts mondjesmaat laat zien zelf ook getraumatiseerd te zijn. In de film blijkt hij uiteindelijk een sleutelrol te hebben. Colin Firth speelt zoals we van hem gewend zijn: geweldig. Ingetogen waar dat moet, explosief waar dat kan en dramatisch op een wijze zoals Britse topacteurs dat kunnen, wat betreft mimiek, stemgeluid en de juiste gebaren. Een genot om naar te kijken!
Conclusie
The Railway Manis een heftige, maar mooie film met schitterend camerawerk waarin uitstekend wordt geacteerd. De echte Eric Lomax heeft meegewerkt aan het uiteindelijke script, maar hij heeft de film helaas niet mogen meemaken; hij overleed in 2012.
