Under the Skin - recensie

Ten prooi vallen aan de artistieke grillen van Jonathan Glazer

Het valt niet 1-2-3 te beschrijven watUnder the Skinprecies voor film is, want hij valt simpelweg niet in een hokje te plaatsen. Regisseur Jonathan Glazer (Birth, Sexy Beast) gaat alles wat een gemiddeld publiek als normaal acht uit de weg en voert je mee naar een onverkend terrein. Je zet als buitenaards wezen voor het eerst voet op Aarde, waarbij je de taak krijgt om volledig op je instinct te vertrouwen. Een uitdagende taak voor de meesten, waarbij je in het diepe wordt gegooid in wat je eigenlijk van de vaak verwarrende scenes moet vinden. Zo zal de één de bioscoopzaal onbevredigd en gefrustreerd verlaten, de ander zal moedwillig verleid worden enUnder the Skineen fascinerend kunstwerk vinden.

Een klein lichtgevend bolletje verschijnt in het midden van het beeld en al meteen beginnen je gedachten op te spelen. Is dat licht misschien een ster? Het lijkt een beetje blauw, waardoor je misschien denkt dat het Moeder Aarde is, maar geheel overtuigd ben je niet van jezelf. Je ongefundeerde begrip verandert gelijk in twijfel, zodra het beeld begint te vervormen en een vrouwenstem op de achtergrond hoort die alle klinkers en medeklinkers uitspreekt die geleidelijk aan veranderen in woorden. Begeleid door de even vervreemdende, maar briljante horrorsoundtrack van Mica Levi ontstaat een controverse in je rationele gedachten. Vervolgens zie je het vervormde beeld duidelijker worden. Het is een kastanjebruin-kleurig oog. Wat de openingsscène precies moet voorstellen is net als veel hypnotiserende, kunstzinnige scenes in de film aan jou om een betekenis aan te geven. Of het überhaupt betekenis verdient, is geheel discutabel.

There’s more than meets the eye

Under the Skingaat over een buitenaards wezen, gespeeld door Scarlett Johansson, die met een wit bestelbusje door Schotland reist op zoek naar mannen. Dit proces is grotendeels door middel van een verborgen camera opgenomen, waarmee het een soort afstand schept waardoor je het gevoel krijgt alsof je met dezelfde buitenaardse ogen naar de mensheid kijkt. De meerderheid van de mannen die de naamloze verleidster oppikt, zijn typische Schotsenobody’s, jonge, iets te voldane mannen die hopen te scoren bij een bereidwillige vrouw. Zodra zij de mannen, één exemplaar tegelijkertijd, mee naar haar huis neemt, ontrafelt er een paringsritueel in een pikzwarte ruimte, waarbij de prooi (de man) zich lopend uitkleedt richting de Jane Doe die zich op haar beurt van een aantal kledingstukken ontdoet, terwijl zij van hem wegloopt. Vervolgens zakt de man door een vloeibare grond heen, waarmee het ritueel lijkt beëindigd. Met een kille houding en gezichtsexpressie raapt het vrouwelijke roofdier de kleding die de man heeft achtergelaten op, maar de kille houding naar de mensheid toe lijkt gedurende de film te veranderen, waarbij het roofdier zich steeds meer mens gaat voelen.

Lustobject

De routinematigheid van het wezen, van urenlang zitten in haar busje, mannen oppikken en verslinden, geeft een monotoon gevoel aan de film, dat enigszins de gevoelens van de protagonist overbrengt naar de kijker. Het is zowel onplezierig als hypnotiserend, maar nooit minder fascinerend. Het is bijna bovennatuurlijk te noemen hoe Scarlett Johansson (Her, Lucy) haar rol weet neer te zetten, of het nu haar kille gelaat is of de charmes die ze kunstmatig in de strijd gooit om een nietsvermoedende Schot te slachtofferen; beide kanten kan ze even perfect spelen. Daarnaast geeft haar achtergrond als bekende actrice en dat zij door velen als sekssymbool wordt gezien een extra dimensie aan haar rol en aan de verborgen camerascènes. Deze scenes krijgen een extra onderhuidse spanning, wanneer je alledaagse mensen onbewust voorbij het buitenaards wezen - dus Scarlett Johansson - ziet lopen. Maar het is voornamelijk de voortgang gedurende film, van leeg en gevoelloos roofdier, naar verward en gevoelig, bijna menselijk wezen dat haar acteerwerk zo uitzonderlijk maakt.

Het verhaal doet wellicht denken aan een afgezaagd sciencefictionconcept. Denk bijvoorbeeld aanSpecies, waarbij je ook te maken hebt met een buitenaardse verleidster op zoek naar mannen om mee te paren. Hoewel het plot gelijkenissen lijkt te hebben, is de essentie een wereld van verschil.Under the Skinwisselt de realistische verborgen camerabeelden veelvuldig af met visueel betoverende, maar ongrijpbare scenes, waardoor dit een zeer abstracte belevenis maakt. Dat gezegd hebbende, zal de belevenis niet voor iedereen hetzelfde zijn. Jonathan Glazer geeft, hoewel losjes gebaseerd op het gelijknamige boek, een uiterst persoonlijke film af, waarvan je als publiek alles kan en mag vinden.Under the Skinis een cinematografisch equivalent van een Damien Hirst-kunstwerk, waarvan je niet 100% begrijpt wat je ziet. Misschien is het een diep-gelaagd meesterwerk of toch maar een koe op sterk water, niemand kan het met zekerheid zeggen. Mijn gevoel zegt toch het eerste. Hoe dan ook verdientUnder the Skinhet om door iedereen gezien te worden, want dit is ongetwijfeld één van de meest memorabele films van het jaar.