Whiplash - recensie

Een rauwe, bloederige strijd tussen leraar en leerling.

Geschoten in negentien dagen, vervolgens gemonteerd en voorgedragen aan Sundance in slechts tien weken, om vervolgens als publieks- en juryfavoriet bestempeld te worden. Het klinkt als een verhaal dat met hetzelfde rappe tempo als de hoofdpersoon van de film naar succes stormt. Geluk en toeval zijn hier totaal niet aan de orde. Het is vooral het talent en de toewijding dieWhiplashtot een zenuwslopende tour-de-force maakt, waarbij onbewust je voeten meestampen op de jazz-riffs en je net als Dan Karaty het niet kan helpen om je hoofd op en neer mee te schudden. Toch isWhiplashondanks dat het een nadrukkelijk jazzsfeertje heeft, geen film die gaat over muziek of drummen. Het gaat voornamelijk over hoever je moet gaan om ergens de beste in te worden en dat obstakels slechts overwonnen kunnen worden met doorzettingsvermogen.

Andrew Neyman is een eerstejaars conservatoriumstudent, die vastbesloten is om de volgende Buddy Rich - een legende onder de drummers - te worden. Zijn doel op korte termijn is om bij de jazzband van zijn school te spelen en met muziekwedstrijden over het hele land mee mogen doen, eigenlijk om vooral zijn eigen talent te laten zien. Andrew wordt geweldig neergezet door het jonge talent Miles Teller. Nu wellicht bekend van onder andereThe Spectacular Now enDivergent, maar inWhiplashlaat hij zien waar hij écht toe in staat is en bewerkstelligt hij zijn carrière voor de toekomst. Teller drumt zijn eigen stukken live en komt overtuigend over als een vastberaden, arrogant, tikkeltje gestoord drumicoon van de toekomst.

"This guy – this is not my kind of guy."

Wanneer Andrew zich tot de nummer één drummer van de jazzband wil opwerken, maakt hij ook kennis met zijn exacte tegenpool in de film: Fletcher. Fletcher wordt gespeeld door J.K. Simmons, die een even krachtig als bizar karakter neerzet, waarschijnlijk geïnspireerd op Buddy Rich zelf. Althans de kant van hem die ook z 'n tirades naar de bandleden heeft gekend als zij niet 110% gaven. Fletcher is een doorgedraaide pestkop die bij Andrew het bloed onder de nagels vandaan haalt en tegelijkertijd naar het absolute randje van zijn kunnen forceerd. De veelal homofobische schreeuwpartijen en fysieke neigingen van Fletcher, zoals de klappen in het gezicht die hij uitdeelt of een stoel die hij naar het hoofd smijt van Andrew, zal menig mens niet in de koude kleren gaan zitten, maar Andrew laat zich hierdoor niet kennen. Andrew drumt alsof zijn leven ervan afhangt en zou naar eigen zeggen liever jong sterven zodat mensen hem herinneren als een drumlegende, dan oud worden en door iedereen vergeten.

Vanzelfsprekend

Whiplashis voornamelijk te prijzen voor de energie waarmee het redelijk simpele verhaal wordt verteld. Zo is het verhaal in de eerste instantie gedoemd door de hoeveelheid uitvoeringen die er al zijn, met de bijbehorende clichés die daarop rusten. Misschien is de drummer een nieuw uitgangspunt, maar de feelgoodfilm- of sportfilmachtige plotlijnen inWhiplashvoelen grotendeels vanzelfsprekend en herkenbaar aan. Toch weet regisseur Damien Chazelle de valkuilen aardig te omzeilen. Een goed voorbeeld daarvan is de vluchtige romance tussen Andrew en een meisje van de lokale bioscoop, waarbij Chazelle dit subplot nog enigszins van een functie voorziet, door te laten zien dat Andrew zich enkel en alleen op drummen wilt storten en geen tijd heeft voor een sociaal leven daarnaast. Hoewel Chazelle hiermee veel weet te verdoezelen, blijft het script niet helemaal feilloos. Toch zal dit niet teveel opvallen door de alsmaar beter wordende soundtrack en het meeslepende acteerwerk.

Whiplashheeft aan de ene kant meerdere nalatigheden in het script zitten. Zo heeft het een bepaalde voorspelbaarheid, ontbreekt het aan verdiepende motivaties of complexiteit van Andrew en Fletcher en heeft het last van wat tegenstrijdigheden. Aan de andere kant is het regiewerk overtuigend genoeg om dit te doen vergeten. Chazelle zorgt dat de energie van de jazz perfect overkomt met een passende enerverende stijl. De wilde energie zorgt voor een paar geweldige scenes, die in sommige gevallen zo over-the-top zijn dat ze een lach opwekken, maar hoe dan ook niet minder dan gedenkwaardig zijn.Whiplash ademt jazz, maar is vooral een film die gaat over het overwinnen van je grootste angsten. Daarmee levertWhiplashvoldoende inspiratie om je persoonlijke angsten onder ogen te gaan zien en je kansen te grijpen. Deze film mag je daarom zeker niet laten liggen dit jaar.