Atlantis - dvd recensie

Een nieuw Nederland waarin iedereen gelukkig is. Dat lijkt Utopisch. Of Orwelliaans?

Het sciencefictiongenre is in de Nederlandse filmwereld niet oververtegenwoordigd. En met reden. Bij sci-fi gaat het al gauw om groene monsters, ruimteschepen, rare graancirkels, en daar houden Nederlandse filmmakers niet van. Regisseur Digna Sinke gooide het genre over een andere boeg. Zij is verontrust over de digitalisering en individualisering van onze samenleving, en besloot haar angst over de toekomst te verfilmen. Het resultaat; een Orwelliaans drama met een gevaarlijk realistisch randje.

Een pubermeisje met de futuristische naam Xenia (Pitou Nicolaes), voelt zich niet thuis in de overgereguleerde samenleving. Nederland is veranderd in humorloze, gestructureerde staat zonder spontaniteit en waar optimisme de morele plicht is. Ordening en eenheid zijn de trefwoorden in dit nieuwe Nederland. Kinderen dragen op school allemaal hetzelfde, doen aan yoga in identieke witte shirts en stellen geen vragen over waarom, vragen over hun zijn. "Nederlanders zijn de gelukkigste mensen op aarde", zegt Xenia’s beste vriendin, "daar moeten we dankbaar voor zijn." Xenia is niet dankbaar. Ze voelt dat er vroeger een andere wereld was. Een wereld waarin je zelf mocht nadenken en waarin je jezelf kon ontplooien. Haar broertje heeft een stapel verboden kranten van vroeger, toen er nog moorden werden gepleegd, en mensen ziek werden en ongelukkig. In de nieuwe wereld van perfectie en ordening worden alle negatieve berichten weggefilterd. Xenia komt per toeval in contact met ‘de oude wereld’ als ze een vreemde man tegenkomt die haar vraagt een brief te bezorgen.

Het nieuwe Nederland waarin Xenia woont, geeft weinig vertrouwen in de toekomst. Al het imperfecte, dat het leven juist kleur geeft, is uitgebannen. De invloed van de Boeddhistische Omroep die co-producent is, is duidelijk kenbaar. In de toekomst hangen overal witte spandoeken met leuzen als 'eenheid = kracht en vooruitgang', en optimisme geeft je bestaansrecht.
Xenia, die de brief wil bezorgen, wordt door een veerman overgezet naar het mysterieuze ‘verdronken dorp’. In het verdronken dorp zijn vreemde mensen, vreemde huizen en er lopen enge mannen in gele pakken rond. In een oud huisje ontmoet ze een vreemde oude vrouw die haar een sleutel geeft, zodat ’ze altijd terug kan keren’.

Waarom besta ik?
De oude wereld en de nieuwe wereld. Een veerman en een sleutel, de boeddhistische metaforen voor overgang en de weg naar meer kennis. De boeddhistische smaak in de film wordt na een tijdje te duidelijk kenbaar. "Waarom besta ik? Heb ik een doel?", vraagt Xenia aan de oude vrouw op het eiland. "Dat is heel eenvoudig", antwoordt deze, "je moet worden die je eigenlijk bent. Ga van het begrensde naar het onbegrensde. Dan word je wie je bent." Elke dialoog in de film is wollig, stijfjes en heeft een ‘diepere’ betekenis. Na een tijdje gaat dat wat irriteren. Pitou Nicolaes acteert prima, maar haar eenregelige filosofische teksten en vragende ogen komen elke scène terug. Dat is te vaak.

Extra's
Deze dvd bevat slecht een trailer

Conclusie
Atlantis laat mooie beelden zien. Het contrast tussen de oude wereld en de nieuwe wereld wordt aangeduid met verschillende terugkerende beelden; sluizen, water, een dam, schreeuwende meeuwen en vlak gestileerd polderlandschap. Atlantis schetst een huiveringwekkend beeld van hoe onze toekomst eruit zou kunnen zien. Oude woorden, zoals mededogen, worden niet meer gebruikt. Oude gedachten zoals ‘heb ik een doel?’ bestaan niet meer. Bij vlagen is Atlantis werkelijk fascinerend.
De houterige dialogen, de overkill aan wijze spreuken en matige acteerprestaties in de film maken van Atlantis geen briljante film, maar wel een onderhoudende. Voor wie op zoek is naar zingeving, en voor degene die Sinke’s angsten deelt, is Atlantis een boeiend verhaal.