Rampen?lms, ik vind ze geweldig. Wat is er meer louterend dan de aanblik van een machtig voertuig, nu verwrongen tot een onherkenbare massa, waar hier en daar een koffer uitsteekt, of een half verbrande kinderknuffel.
Het is een schuldig genoegen. Maar ik ben niet religieus, dus ik heb iets anders nodig dat me een klein en nietig gevoel geeft. Zo werkt dat nou eenmaal. Een catastrofe ontstijgt mijn begrip, is onafwendbaar en vele malen machtiger dan ik. Wie of wat je ook bent, als je slachtoffer wordt van een ramp, kanker, of een seriemoordenaar, ja, dan is het gewoon even afgelopen. Dat heeft ook wel iets rustgevends, als je je er voor open stelt.
De echt grote, lekkere rampen?lm introduceert sinds enige tijd een nieuw element. Soms vormgegeven met gevoel voor het mystieke. Cijferreeksen, of verborgen tekens, spelen dan een belangrijke rol. En inzichten van wijzere, maar helaas uitgestorven natuurvolken. Alleen het uitverkoren, meest volhardende individu kan hun zuinige aanwijzingen omzetten naar iets begrijpelijks. Dat leidt tot het inmiddels klassieke kippenvel-moment waarin iets schijnbaar onbeduidends een verrassende, onmiddellijke, haarscherpe, betekenis krijgt. Een boodschappenlijstje. Een kof?evlek. In spaarzaam, maar smaakvol verlichte spelonk, werkkamer, congresruimte of laboratorium doemt dan het afgrijselijke, maar ook magistrale besef van de naderende ondergang.
Uiteindelijk blijkt de oorzaak van de op handen zijnde apocalyps van menselijke aard. Door een ontspoord militair experiment, een gebrek aan respect voor onze prachtige planeet, gepruts met quantum mechanica, of gewoon algehele lamlendigheid hebben we de gedeeltelijke, of volledige uitroeiing van het aardse leven zelf over ons afgeroepen. Een kolkend, op hol geslagen weerssysteem, onverklaarbare uitval van computers, vulkaanuitbarstingen, spontane genetische afwijkingen. En passant en moeiteloos worden wereldberoemde nationale attracties en monumenten in puin te gelegd. Het is nu echt menens. De schuldigen hebben spijt, maar het is te laat.
Zo wordt de rampbeleving een spirituele reis. Boven morele verdenking verheven, heel iets anders dan je gewoon domweg vergapen aan andermans ellende. De slachtoffers lijken nu te willen zeggen: "Vergaap u! Vergaap u! En leer, en louter! Laat u tot ontzag inspireren! Er is niks mis mee!". Ze geven, in een ballet van onblusbare kerosinevlammen, of tot pulp geslagen door een torenhoge muur van water, in een esthetisch bedoeld gebaar hun laatste commentaar op wat het betekende een mens te zijn.
Ondertussen hoop ik dat we nu eindelijk eens gaan zien dat de Noordzee tunnel onderstroomt, Den Haag door een razend springtij wordt weggevaagd, Amsterdam door de klei wordt verzwolgen, Wenen verkruimeld, en Londen in een kosmische explosie het heelal wordt ingeslingerd. Dat ziet er vast geweldig uit!
