IDFA 2010: Waste Land

Publiekslieveling over een perfect uitgevoerde Amerikaanse droom.

In Waste Land reist modern kunstenaar Vik Muniz af naar de grootste vuilnisbelt van Brazilië om vuilnisverzamelaars in zijn kunstproject te betrekken. Hij doet dit door foto's van ze te maken en daarna door middel van afval, de portretten in het groot na te maken om ze vervolgens weer te fotograferen, in te lijsten, in musea tentoon te stellen en ze te veilen om de opbrengsten weer aan de vuilnisverzamelaars terug te geven. En dat allemaal om het leven van deze mensen hun te veranderen, net zoals hij zelf ooit in de sloppenwijken opgroeide maar er door een 'gelukkig ongeluk' uit gered werd en naar New York kon trekken om de American Dream te leven.

Het klinkt allemaal heel leuk en aardig maar de grote vraag waar we na het zien van de film het meest mee blijven zitten, is Muniz's motivatie. Doet hij het slechts voor zijn eigen genoegdoening? Zijn imago? Het zijn allemaal vragen waar de onzichtbare maakster van Waste Land niet eens poogt een antwoord op te geven. Om te geloven dat het Muniz slechts om volledig altruïstische motieven te doen is, moet je namelijk wel een erg grote optimist zijn. Eigenlijk is de film één groot exploitatiespektakel van een man met zo'n onvoorstelbaar groot ego dat de film alleen maar als een 90 minuten persoonlijk orgasme van de kunstenaar zelf kan voelen. Of documentairemaakster Lucy Walker slechts het ego van de man wilde strelen of gewoon een optimistische film wilde maken blijft ook in het midden. Eigenlijk maakt het ook niet zoveel uit want als er sprake is van een regisseur in deze film is het wel Vik Muniz zelf, die van de film één grote Vik Muniz show maakt en de film misschien beter ook zo had kunnen noemen.

is een film die op briljante wijze toont wat er gebeurt als er geen enkele visie of vorm van regie bij een documentaire aan te pas komt. Je gaat je bijna afvragen of de film niet in opdracht van Muniz zelf is gemaakt om zijn imago nog wat op te krikken, zoals een hoop celebrities de afgelopen jaren kwamen opdraven met films over armoede en klimaatverandering. Het is ongelooflijk om te bedenken dat de publieksprijs heeft gewonnen, maar ook nu blijkt maar weer dat er op filmfestivals altijd weer een behoefte is aan iets zoets, en voor diegene die in het sprookje van willen geloven kan dat ook, zo blijkt wel weer.