IDFA 2011: The Sound Of The Bandoneón - recensie

De ontroering van de bandoneon blijkt lastig in een film te vangen.

Tot 2 februari 2002 had bijna niemand in Nederland gehoord van de bandoneon, tot op die dag het huwelijk tussen prinses Maxima en prins Willem Alexander werd voltrokken. Toen bij de kerkdienst Carel Kraayenhof dit Argentijnse muziekinstrument bespeelde, kwam er niet alleen bij Maxima een traan naar buiten, maar - volgens onderzoek - ook bij ruim 2 miljoen tv-kijkers. De cd met de muziek ging als warme broodjes over de toonbank en heel Nederland wist in één keer wat de bandoneon was.

Zonder deze achtergrond was de documentaire The Sound of the Bandoneón er waarschijnlijk niet gekomen. Het feit dat het instrument nu bekend is, maakt het voor de film een stuk makkelijker een groot publiek te vinden. Tegelijk is dit meteen het probleem van de film: voor een documentaire over gepassioneerde muziek blijft het te conventioneel en afgemeten.

The Sound of the Bandoneón laat het verhaal van het instrument zien. Oorspronkelijk in Duitsland gemaakt, gaat het met Duitse emigranten mee naar Argentinië. Werd in Duitsland de bandoneon vooral in de kerk gebruikt, in Argentinië werd het al snel een muziekinstrument voor het volk. Onlosmakelijk wist het zich te verbinden met de tango, de muziek die wat melancholie betreft haast een eenheid ermee lijkt te vormen. Maar waar vroeger duizenden bandoneons werden bespeeld, is er nu nog maar een klein aantal van over. Het is voor de meeste Argentijnen te duur geworden om er één aan te schaffen, terwijl toeristen ze op grote schaal het land uit meenemen. De film poogt te laten zien dat met het verminderen van het aantal bandoneons ook de ziel van de Argentijnse cultuur gevaar loopt.

Jiska Rickels ( Untertage, Babaji: An Indian over Story ) legt met de film deze ontwikkeling op een mooie manier bloot. We volgen bandoneonstemmer en -restaurateur Oscar Fischer en componist en bandoneonist Daniel Vedia. Laatstgenoemde komt uit een Noord-Argentijns indianendorp waar hij jonge aspirant-spelers les geeft. Omdat ze geen geld hebben om een echte bandoneon te kopen, oefenen ze met een nep-instrument gemaakt van in elkaar gevouwen doosjes met een grote wijndoos aan weerszijden. Daarnaast zien we ook een tango-optreden in een theater in Buenos Aires. Ondanks dit en de mooie beelden van het Argentijnse landschap wil The Sound Of The Bandoneón echter geen ziel krijgen. De film mist het gepassioneerde van de muziek en het instrument, op sommiger momenten na wanneer een jonge muzikant zijn gevoel probeert te omschrijven of de oude student die net hoort dat het klasje wordt opgeheven. Deze scènes laten even een melancholie en emotie zien die in de - overigens prima in elkaar stekende - documentaire verder ontbreekt.

Conclusie
The Sound of The Bandoneón is een goede degelijke documentaire over de geschiedenis van dit instrument en de tango-muziek. Maar ondanks de mooie beelden en de interessante gesprekken mist de film een ziel en passie. En dat is voor een film over zo'n uitgesproken onderwerp absoluut een gemiste kans.