Nieuwe visie op de wanhoopsdaad van één van Japans meest ondoorgrondelijke figuren van de twintigste eeuw.
Op 25 november 1970 poogde de Japanse schrijver Mishima Yukio met een groep jonge nationalisten een staatsgreep te plegen om de keizer terug aan het hoofd van de staat te krijgen. Over het voorval zijn al een aantal films gemaakt, waaronder als bekendsteMishima: A Life in Four Chaptersvan Paul Schrader (Taxi Driver) Waar Schrader in Mishima’s literaire werk zocht naar een verklaring voor deze daad, kijkt Wakamatsu naar de historische en politieke context. Want wat was het precies dat Mishima tot deze daad aanzette?
Niet alleen de nationalisten waren het oneens met de politiek van de Japanse regering aan het eind van de jaren zestig. Rechts en links wilden allebei geen poppenstaat van Amerika zijn. Bovendien hadden beide groepen bedenkingen bij de enorme hoeveelheden Amerikaanse vliegtuigen die vanuit Japan naar Vietnam vlogen. De linkse activisten bezetten de grote Waseda universiteit en hielden enorme demonstraties. Het Rode Leger, een activistische beweging die hieruit voortkwam, wist zelfs een vliegtuig te kapen en werd wereldnieuws. Mishima zag dit allemaal met argusogen aan. Zijn rechtse groepering van studenten wilde maar niet echt groot worden. Na trainingen bij het Japanse zelfverdedigingsleger hoopten hij en zijn volgelingen te worden ingezet tegen de activisten. Maar ook hier kwam weinig van terecht, de regering zette liever de politie in om orde te houden.
Net als in zijn magnum opus uit 2007:United Red Army, maakt Wakamatsu inMishimahandig gebruik van archiefmateriaal. Parallel aan de oprichting van Mishima’s politieke beweging krijgen we de belangrijkste gebeurtenissen in Japan die op dat moment speelden te zien. Hier gaat hij nog verder en gebruikt hij zelfs in de climax van de film archiefmateriaal. Een gedurfde beslissing die niet helemaal goed uit pakt. Ook zijn keuze voor zijn vaste acteur Arata (After Life), minstens tien jaar jonger dan Mishima destijds, is een gewaagde beslissing. Arata is geheel tegen het soort types dat hij normaal speelt gecast. Waar Schrader voor de mannelijke en gespierde Ogata Ken koos voor de rol, is de priele Arata letterlijk zijn tegenpool. Schrader’s Mishima ging over de schrijver Mishima, Wakamatsu over de politiek activist Mishima, of zoals Mishima zelf in de film zegt: hier ben ik Kimitake Hiraoka, niet de schrijver Mishima. Het schrijven van zijn magnum opus wordt slechts in een bijzin genoemd.
Conclusie
Met een gigantisch oeuvre van meer dan honderd films vol seks en politiek kwam Wakamatsu eind vorig jaar tragisch om het leven bij een auto ongeluk. Waar de meeste filmmakers van zijn generatie al overleden waren of geen films meer maakten, leek de Japanse meester juist op een nieuwe piek in zijn carriere te zijn belandt. Het doet je afvragen waartoe de man nog meer in staat zou zijn geweest. Hetzelfde geldt voor die andere rebel Mishima die ook net zijn grootste literaire werk had geschreven. Waarom pleegde hij deze bizarre daad tijdens de piek van zijn carriére? Was het wanhoop? Gaf hij toch om de nobelprijs die naar zijn landgenoot Kawabata ging? Wakamatsu geeft geen éénduidend antwoord, maar wel nieuwe verklaringen. Het maakt het een fascinerende film die minstens zo fascinerend is als Schrader’s versie van het verhaal.
