Een gesponsorde film over reclame: ontmaskering of één lange commercial?
POM Wonderful Presents: The Greatest Movie Ever Sold is de nieuwe documentaire van Morgan Spurlock. In Super Size Me (2004) wilde hij door één maand alleen bij McDonalds te eten, duidelijk laten zien dat hun eten toch echt niet zo gezond is als ze ons zelf doen geloven. In zijn nieuwste film is hij opnieuw zelf een actieve deelnemer, ditmaal als 'pitcher' om bij sponsors geld binnen te halen voor de financiering van zijn documentaire.
Product-placement, oftewel sluikreclame, is het centrale thema in Spurlocks documentaire. De film maakt duidelijk hoe hij bedrijven zo ver weet te krijgen geld in zijn film te steken, in totaal 1,5 miljoen dollar. In ruil daarvoor maakt hij reclame voor hun product in de film zelf. Zo zie je regelmatig BAN deodorant op tafel staan, interviewt hij vanuit de cabine van een JetBlue vliegtuig, logeert hij in Hyatt-hotels en drinkt continu POM granaatappelsap, tot in het absurde aan toe. De belangrijkste sponsors krijgen een spotje midden in de film en hoofdsponsor POM ziet zijn naam zelfs in de filmtitel staan. Hilarisch is het moment dat hij de fabrikant van paardenshampoo - voor mens en dier! - enthousiast krijgt voor een idee voor een scène waarin Spurlock zichzelf, zijn zoontje en een Shetland pony in bad met de betreffende shampoo wast. En ja, deze scène krijgen we ook nog echt te zien.
POM Wonderful Presents: The Greatest Movie Ever Sold is als een soort Russisch poppetje: je vraagt je telkens af waar je precies naar zit te kijken en of er nog meer in zit. Is het een film die gaat over de invloed van reclame of is Spurlock zichzelf gewoon aan het verkopen met deze film? Het is een vraag waar hij ook zelf openlijk in de film mee worstelt. Het sterke aan de film is dat hij een goede en spannende balans tussen deze zaken weet te vinden. De scenes waarin hij zijn plannen aan directies van bedrijven presenteert om zoveel mogelijk geld los te weken, worden afgewisseld met gesprekken met deskundigen over de effecten van reclame en marketing in film en op tv. Hoe groot deze invloed in Amerika is, wordt pijnlijk duidelijk als ook scholen om hun budgetten rond te krijgen zich op reclame gaan storten. De commercials komen zo letterlijk via school-tv de leslokalen binnen. The Greatest Movie Ever Sold laat zien dat waar de overheid geen regels stelt, commercie op de eerste rang zit. Wat de film minder laat zien, is dat er ook in Amerika wel degelijk regels zijn die bepaalde invloed aan banden legt en dat niet alle reclame en marketing over één kam kan worden geschoren.
Spurlock maakt net als Michael Moore participerende documentaires. Het verschil is alleen dat Spurlock geen politieke of maatschappelijke mening opdringt. Het is aan de kijker om een oordeel te vellen, al wordt je door het soms overdreven laten zien van iets door Spurlock wel in een bepaalde richting geduwd. Duidelijk wordt dat sluikreclame en marketing op gespannen voet staan met de vrijheid van filmmaker, of het nu gaat om documentaires of speelfil Goed om bij stil te staan, nu ook in Nederland de financiering van films en filmtheaters steeds meer onder druk staat.
Conclusie
POM Wonderful Presents: The Greatest Movie Ever Sold is een mooi voorbeeld van praktijk en theorie in één film. Spurlock duwt je alleen als kijker soms wel erg nadrukkelijk een bepaalde kant op. Wel krijg je door hem niet alleen een fascinerend kijkje in de keuken van bedrijfs-sponsorship, sluikreclame en marketing, ook wordt duidelijk gemaakt wat de effecten zijn voor het maken van fil Dit doet hij aan de hand van hilarische en overdreven voorbeelden. Helaas zien we maar al te vaak dat de echte invloed wat minder leuk uitpakt.
