Battle of the Bastards is inmiddels de hoogst scorende televisieaflevering aller tijden op IMDb. Is het terecht?
Het is inmiddels traditie dat iedere negende aflevering vanGame of Thrones een grote klapper is, in de even seizoenen gevormd door een grote veldslag. Vier jaar terug was dit de slag om King’s Landing en twee jaar later verdedigde de Night’s Watch de Wall tegen tienduizenden Wildlings. Waar het in deze afleveringen ging om belegeringen, presenteertBattle of the Bastards voor het eerst een botsing tussen twee legers in het veld. En waar moreel goed en fout in King’s Landing en Castle Black niet goed van elkaar te onderscheiden waren, is het hier duidelijk wie onze antipathie verdient. Ramsay Bolton is de afgelopen twee seizoenen scène in, scène uit opgebouwd tot een verwerpelijke sadist, een ultiem kwaad. Vergeleken met hem is het zelfs gemakkelijk was Joffrey een zeer begrijpelijk individu.
Regisseur Neil Marshall maakt ditmaal plaats voor Miguel Sapochnik, die vorig jaar furore maakte met het gelauwerdeHardhome. De aflevering werd niet alleen goed ontvangen door zijn onverwacht grote schaal, maar vooral om de uitvoering. Met bravoure wist de man aan het roer – voornamelijk bekend van het gehekeldeRepo Men en een aantal afleveringen vanHouse – een reddingsmissie langzaam te laten veranderen in een waar horrorscenario. Van de zorgvuldige opbouw, tot een indrukwekkende long take dwars over het slagveld, tot het spookachtige eindshot, vrijwel alles werkte.
InBattle of the Bastards krijgt Sapochnik een tweetal veldslagen te presenteren. De eerste is het beleg van Meereen, dat snel beslist wordt wanneer blijkt dat houten boten niet bepaald goed opgewassen zijn tegen drakenvuur. Hier worden we al getrakteerd op indrukkende shots van de met pyramides gevulde stad, waarbij het niveau van de special effects geen moment onder doet voor wat we in de bioscoop voorgeschoteld krijgen. Onder al het computergeweld fietst men er nog een paar amusante interacties tussen, waaronder één waarin Tyrion Daenerys eraan herinnert niet een maniakale heerser zoals paps te worden – een streven wat ze even later met nieuwe bondgenoot Yara Greyjoy blijkt te delen.
Het echte strijdveld bevindt zich echter ver hiervandaan. Niet in de zengende hitte van Slaver’s Bay, maar in de koude modder van het noorden. En deze setting is cruciaal. Men had er namelijk voor kunnen kiezen om het vuur van Daenerys te contrasteren met de sneeuw rond Winterfell. Maar Sapochnik ging duidelijk voor een ander gevoel, waarbij de notie dat oorlog geen pretje is de boventoon voert. In het gevecht overstemt wederzijds verlies dan ook meermalen de vermeende heroïek van zijn hoofdrolspelers. Daarom geen sneeuw, maar een grote modderige vlakte. Modder die zich snel vermengt met bloed.
In het filmen van de confrontatie manipuleert Sapochnik geluid en beeld vakkundig om de chaos op de vlakte zo betekenisvol mogelijk te maken. De eerste troef is Rickon Stark, één van de aanleidingen voor Jons campagne. Wanneer Ramsay hem het veld op stuurt als levende schietschijf, springt Jon gelijk op zijn paard om zijn broertje eerder te bereiken dan één van Ramsay’s projectielen. Hierdoor begint de confrontatie klein, met twee kleine stipjes die vanuit een helikoptershot naar elkaar toe sprinten, terwijl de twee legers aan beide zijden afwachtend toekijken.
Wanneer Rickon door een pijl gevonden wordt en Jon in blinde woede op de Boltons afstevent, werpen de twee partijen zich op elkaar. De toon van dit eerste stadium kan het beste worden vergeleken met wat de openingsscène vanSaving Private Ryan deed voor gewapend conflict in de jaren ’40. Zoals kogels mensenlichamen tot pulp bleken te reduceren, resulteert een botsing tussen twee cavalerie-eenheden in struikelende paarden, door de lucht vliegende ruiters, met speren doorboorde rompen, en dat alles onder een deken van opspattende modder. Een veldslag is niet glorieus, maar een chaos van gekrijs, losse ledematen en doodsangst. De essentie van de ‘ broken man speech ’ waaraan aflevering zeven refereerde komt met volle krant de huiskamer binnengestormd.
De makers hebben in deze tweede helft van de aflevering één enorm belangrijke keuze gemaakt, namelijk om het gevecht vrijwel geheel vanuit de ogen van Jon te volgen. Ja, af en toe knippen we richting Tormund, Davos of de Smalljon, maar het beeld en geluid vormen zich naar de ervaring van Jon. Zo is er een enorm contrast tussen de wijde en diepe shots die we te zien krijgen tijdens Rickons spelletje en de claustrofobische close-ups die worden gebruikt wanneer Jon letterlijk door zijn eigen manschappen onder de voet wordt gelopen. Het meest indringende voorbeeld bevindt zich tussen deze twee momenten, wanneer Jon in zijn eentje de Bolton cavalerie opwacht. We zien dan – net als Jon – langzaam de hoeven dichterbij komen, terwijl een tragische variatie op het Stark-thema aanzwelt – hij is klaar om te sterven. Wanneer de twee legers op elkaar klappen, en het daadwerkelijke gevecht losbarst, dooft de muziek en is daar alleen nog maar de chaos van oorlog. Terwijl Jon zich half verdwaasd over het slagveld beweegt, bestaat de soundtrack slechts uit hoefgetrappel, geschreeuw en op elkaar klappend metaal.
MaarBattle of the Bastards onderscheidt zich niet alleen op het gebied van zijn portrettering van geweld. De opzet voor de confrontatie is ook anders. WaarBlackwater enWatchers on the Wall ons lieten sympathiseren met beide zijden, is het hier duidelijk dat we graag één zijde zouden zien winnen. Stannis’ claim was legitiem, gesteund door Ned Stark voor zijn dood, en de Wildlings hadden iedere reden om de muur te willen passeren voor het uit het Noorden komend kwaad. Ramsay, daarentegen, is omgevormd tot een bijna puur kwaad. De confrontatie tussen hem en de Starks valt hierdoor een beetje uit de toon in vergelijking met de standaard van morele ambiguïteit die de serie heeft gezet. Zwart en wit nemen de overhand, terwijlGame of Throneszo goed is in het mengen van grijstinten.
Echter, tijdens het kijken verwatert deze gedachte grotendeels door de Sapochniks sterke regie. Naast het feit dat hij gedurende het gevecht moeiteloos speelt met al zijn audiovisuele instrumenten, is het ook noemenswaardig dat alle actie altijd makkelijk te volgen is. In een tijd waarinshaky cam en shots van enkele seconden de maatstaf zijn, is eentracking shotvan een minuut niet alleen een verademing, maar ook zeer indrukwekkend, zeker voor televisie. De camera van Fabian Wagner is hierin de mortel die de bouwstenen van Sapochnik bijeenhoudt. Gelukkig zal het duo zich eveneens ontfermen over de finale van volgende week.
Losse gedachten:
- Wie zal Dany zometeen in Meereen achterlaten om de boel in de gaten te houden? Ze kan moeilijk alle slaven die ze bevrijdde nu aan hun lot overlaten. Zullen Missandei en Grey Worm de teugels in handen krijgen?
- Ramsay wist opnieuw precies hoe hij onder de huid van zijn tegenstander moest komen – naast villen waarschijnlijk zijn grootste vaardigheid. Zonder Sansa’s interventie was Jon ten dode opgeschreven.
- De aflevering was verder gevuld met mooie kleine karaktermomentjes, zoals de keuze van Davos om geen pijlen op zijn eigen manschappen af te vuren, gevolgd door het shot van Ramsay die de tegenovergestelde keuze maakt, bewust zijn ruiters neerhalend om een muur van metaal en vlees op het slagveld te creëren.
- Ander leuk detail: de korte speech van Smalljon Umber. Zijn kreet “Who owns the North?” zet alles nog eens fijn in perspectief. Vanuit zijn optiek vechten hij en zijn mannen tegen een uit de dood opgestane bastaard die een leger van plunderaars en verkrachters het Noorden binnen heeft gesmokkeld.
- Lichte teleurstelling dat men toch voor een Helm’s Deep-achtige twist in het gevecht is gegaan. Maar doordat de versterking waarschijnlijk expres te laat kwam, zit er toch een nét iets ander randje aan de hulp uit de Vale.
- Want laten we eerlijk wezen, de enige echte winnaar van de Battle of the Bastards is Littlefinger. Door zich pas richting het einde van het gevecht in de strijd te mengen, wanneer zowel het Stark- als het Bolton-leger flink uitgedund is, zorgt hij ervoor dat de Arryn troepen nadien een ruime overhand in aantallen hebben. Vergeet niet de deal die hij vorig seizoen met Cersei sloot .
