De Franse filmlegende Simone Signoret imponeert in de gerestaureerde Casque d’or (1952), uitgebracht door het EYE filmmuseum in het kader van een groot zomer retrospectief rond Simone Signoret en Yves Montand.
Casque d’or begint met een opmerkelijk levend schilderij. Het lijkt te verwijzen naar Le Dejeuner des Canotiers (1880) het beroemdste werk van de impressionist Renoir. We zien een roeiend gezelschap aanleggen langs de Seine om in een openluchtdancing te gaan lunchen. Gezien het feit dat regisseur Jacques Becker lange tijd de assistent was van cineast Jean Renoir, de zoon van de grote schilder, kan dit haast geen toeval zijn. Maar deze idyllische beelden zouden Becker duur komen te staan, want criticasters vonden het aanstellerij en een pyrrusoverwinning voor sfeer boven inhoud. Casque d’or gaat over het criminele milieu in Parijs tijdens La Belle Epoch . De Franse critici klaagden onder meer over het gebrek aan psychologische diepgang.
Gouden helm
Casque d’or is gebaseerd op een waargebeurd verhaal in Parijs rond de twintigste eeuwwisseling. De film speelt zich af in het criminele milieu in Parijs tijdens La Belle Epoch . Het gaat over de stoere prostituee Marie die in de volksmond Casque d’or (Gouden Helm) heet vanwege haar uitbundige blonde kapsel. Het roeiende gezelschap in de beginscene zijn leden van de bende van Leca (Claude Dauphin). Een van hen is Marie of Casque d’or (Simone Signoret). Marie zou je een destructieve vrouw kunnen noemen, zij laat zich gebruiken door pooiers en andere dominante mannen zoals Leca. Maar haar verpletterende sensualiteit verschaft haar macht. Iedereen wil Marie dus het is zeer de vraag wie gebruikt wie. Marie wil echter alleen Manda (Serge Reggiani) een timmerman en ex-crimineel die op het rechte pad wil blijven. Roland (William Sabatier) de pooier van Marie is jaloers en daagt Manda uit. Manda deinst hier niet voor terug en de gevolgen zijn desastreus. Leca, de leider van de bende, heeft ook een zwak voor Marie in dit verhaal van liefde, vriendschap en jaloezie in Parijs.
Net een vakantie
In Frankrijk kon de film in 1952 op weinig waardering rekenen, maar over de grenzen des te meer. Iedereen was lovend over Simone Signoret die de onaantastbare prostituee Marie speelt. In de jaren zeventig maakte Signoret (1921-1985) naam als schrijfster en in haar autobiografie met de gevatte titel, ‘ Nostalgie is ook niet meer wat het was’ (1975) vertelt ze dat Casque d’or (1952) haar lievelingsfilm is en dat het werken met vrienden als Serge Reggiani een grote vakantie was. Het is tevens een vakantie om naar Signoret te kijken zullen de heren van het Britse BAFTA comité hebben gedacht want zij kreeg de prijs voor beste actrice toegewezen. De film verdween daarna tijdelijk in de vergetelheid. In het tijdperk van films als Casque d’or bleef de nuance en gelaagde emotionaliteit meestal uit: het geweld, de liefde en de lust waren meteen explosief aanwezig. Dit alles gekoppeld aan het fraaie camerawerk en de nadruk op sfeer is in Casque d’or een potente combinatie.
Intuïtie
De cast is uitstekend, maar Simone Signoret steekt met kop en schouders boven iedereen uit. Signoret had een hartgrondig hekel aan analyseren en techniek. Ze was een intuïtieve actrice die feilloos de juiste toon vond, zoals Sinatra zingt of Cartier-Bresson fotografeert. Zij bezat dezelfde laconieke sensualiteit als Scarlett Johansson van de hedendaagse sterren. Signoret oogt als een uitdagende, hyperseksuele versie van Grace Kelly. Ze moest echter wachten tot haar negenendertigste voor erkenning in Hollywood toen ze een Oscar won voor haar rol naast Laurence Harvey in Room at the Top (1959 - een verfilming van de roman van de rebelauteur en ‘Angry Young man’ John Braine). Claude Dauphin als Leca overtuigt evenals Raymond Bussieres als Raymond de trouwe vriend van Manda. Serge Reggiana als Manda zou je een licht geval van miscasting kunnen noemen. Hij is een klein onbeduidend mannetje en geen standaard matinee-idool. Signoret is een grote, wulpse vrouw en het duo vormt een enigszins esthetische mismatch. Het boegbeeld van de nouvelle vague de cineast en criticus Francois Truffault omschreef Casque d’or als tederheid en geweld rondom een kleine man en een grote vrouw.
Postuum erkenning
Begin jaren zestig, net na de dood van Jacques Becker, was er hernieuwde belangstelling en waardering voor Casque d’or. Het werd alsnog gezien als een fraai kunstzinnig portret van de Parijse onderwereld in 1900. Zelfs de grote namen van de Franse cinema zoals Truffault en Jean Luc Godard prijsden het met terugwerkende kracht de hemel in. Regisseur Becker, die weinig bekendheid genoot buiten Frankrijk, werd geprezen om zijn urgente en heldere verteltrant. Hij stierf in 1960 en kreeg postuum meer waardering dan tijdens zijn leven: weer een bevestiging dat doodgaan voor een kunstenaar nog altijd de slimste carrièrestap is.
Conclusie
De originele versie van Casque d’or werd geroemd om zijn schitterende zwart-wit fotografie en impressionistische elegantie. De gerestaureerde versie oogt zelfs nog scherper en glorieuzer. Zie hier, een niet te missen combinatie, even imponerend als Signoret zelf: een gerestaureerd meesterwerk gekoppeld aan de moderne schwung van het bijzondere nieuwe EYE Filmmuseum in Amsterdam.
