Het Dineris meer een hutspot van gedachtes dan een smakelijk geheel.
Het Diner, de bestseller van Herman Koch uit 2009, heeft de afgelopen jaren met veel succes de - literaire - wereld veroverd. Inmiddels is het boek in meer dan 30 talen vertaald en in 37 landen verschenen. De blauwe omslag met de rode kreeft heeft een haast iconische status bereikt. Na de toneelversie in 2012 kwam een verfilming van het boek dan ook niet helemaal onverwacht. De vooral in Hollywood werkzame scenarist/regisseur Menno Meyjes werd door het boek gegrepen en kreeg vrij snel de cast en financiering rond. Vanwege de belangrijke rol van de taal wilde hij de film per se in het Nederlands draaien. Na de persoonlijke fiat van Herman Koch voor Jakob Derwig als hoofdrolspeler Paul Lohman kon Meyjes aan de slag.
Flashback
Meteen bij het begin wordt duidelijk dat de film een eigen invalshoek kiest. Waar het boek uitgaat van eenheid van tijd en plaats, begin de film met een flashback van 18 maanden voor het etentje. Paul raakt hierbij in een heftig gesprek met de rector van de school waar zijn zoon Michel op zit. Meyjes laat hiermee meteen zien dat Paul iemand is die zijn vaak botte en incorrecte mening niet onder stoelen of banken steekt. Hij is voor de doodstraf en schroomt niet te zeggen dat hij alleen maar aan zichzelf denkt. Tegelijk wordt duidelijk dat hij door psychische problemen zelf het leraarschap heeft moeten neerleggen. Na deze exposé keren we weer terug bij de avond waarop Paul en zijn vrouw Claire (Thekla Reuten) zich voorbereiden op het diner wat ze die avond met Paul's broer Serge (Daan Schuurmans) en zijn vrouw Babette (Kim van Kooten) in een sjiek restaurant zullen hebben.
Voice-over
Centraal in het verhaal staat het geheim dat de zoons van Paul en Serge een verschrikkelijke misdaad hebben begaan. Maar waar in het boek de ontrafeling hiervan even langzaam wordt opgebouwd als het tig-gangen diner, gaat het er in de film wat sneller aan toe. Al snel blijkt dat Paul niet de enige is die het geheim weet. Gegeten wordt er dan allang niet meer. Vanaf het begin zijn de twee zoons ook niet meer hetgeen waar het echt om draait. We zien vooral volledig verstoorde familiebanden. Hierbij is de sarcastische humor van Herman Koch gelukkig volledig overeind gebleven, al gaat deze halverwege over in een grimmige sfeer. De humor wordt met name duidelijk in de voice-over van Paul waardoor we zo zijn gedachtes kunnen horen. Door de literaire zinnen en de rustige vertelstem is het wel alsof je naar een luisterboek zit te luisteren. Dit leidt helaas af van de film zelf. In plaats van het als een samenbindend element te gebruiken, staat de voice-over hierdoor vooral op zichzelf.
Amsterdams accent
Jakob Derwig zet als de neurotische Paul een sterke en overtuigende rol neer. Hij weet diepte aan zijn karakter te geven, iets wat de andere hoofdrolspelers helaas wat minder lukt, al ligt dat voor een deel ook aan het script. De agressiviteit van Claire komt wel erg uit de lucht vallen en naar de beweegredenen van Serge en Babette moeten we grotendeels blijven gissen. Misschien schiet daardoor het dik aangezette Amsterdamse accent van Kim Van Kooten zijn doel ook wat voorbij. Toch zitten er uitstekende momenten in de film waarin Meyjes een duistere sfeer weet neer te zetten, afgewisseld met harde humor. De aria-muziek versterkt het tragische karakter van de personages en de cameravoering door Sander Snoep levert mooie beelden op.
Conclusie
Het Dineris een vaardig gemaakte psychologische thriller over verknipte relaties en familiebanden. Het verhaal over de geheim gehouden misdaad verzwakt echter gedurende de film. Ook hebben niet alle personages genoeg diepte om met ze mee te gaan. Toch bevatHet Dinermooie scènes waarbij de scherpe humor goed overeind gebleven is. Geen Michelin-ster, maar stevige Hollandse pot zonder liflafjes.
