Winter Nomads - recensie

Op zoek naar een plek waar het gras groener is.

De ervaren herder Pascal (54) is niet van de zachte aanpak. Als door een onoplettendheid van Carole (28, herderin in opleiding) de schapen een koolzaadveld in lopen, dan krijgt ze dat onomwonden te horen. 'Je hebt een hele grote fout gemaakt', schreeuwt Pascal dan over alles heen. Gelukkig heeft Carole zelf ook een sterke persoonlijkheid. In de documentaireWinter Nomadsvolgen we de groep tijdens eentranshumance, een maandenlange trektocht op zoek naar voedzaam grasland.

De herders trekken samen met 800 schapen, drie ezels en vier honden door het winterse grensgebied van Frankrijk en Zwitserland.Winter Nomadsvolgt hen vanaf het bepakken van de ezels tot aan het einde van de transhumance, vier maanden later. Inmiddels zijn de meeste schapen dan naar het slachthuis afgevoerd. Dat is ook meteen het doel van de tocht: de schapen vetmesten. Ervaren herders zoals Pascal lukt het zelfs in winterse omstandigheden om geschikt grasland te vinden. Daar blijft de kudde dan een paar dagen, waarna zij verder gaat op zoek naar een volgende groene weide. Op gezette tijden komt hun baas langs en neemt de 50 dikste schapen mee. Pascal en Carole doen daar verder niet sentimenteel over.

Koekjes

Als er één schaap over de dam is...Dit bekende spreekwoord wordt inWinter Nomadsmooi in beeld gebracht. Aan kop van de kudde lopen de zogenaamde 'leidschapen'. Zij worden vooruit gelokt met koekjes en chocolade. De rest van de kudde hobbelt daar braaf achteraan, getriggerd door de bel die de leidschapen dragen. De leidschapen hebben een naam en worden door de herders nauwlettend in de gaten gehouden. De herders hebben ook een band met de honden en de ezels. Pascal zegt zijn werk niet zonder zijn eigen honden te kunnen doen. Omdat honden het beste reageren op de stem van hun eigen herder, is het voor Carole lastig om ze commando's te geven. Ze zijn niet gewend aan haar hogere stem.

Douchen

Het herdersbestaan is zwaar, dat beeld dringt zich onvermijdelijk op. Pascal en Carole slapen altijd buiten, ook als het vriest of regent. Hun bed bestaat uit een stapel schapenvachten. Als herder moet je niet al te zeer gehecht zijn aan persoonlijke hygiëne: douchen kan maximaal eens per week, bij bevriendelocalsonderweg. Daarnaast maakt de mentale component het herdersleven intensief. Het vergt continue alertheid om honderden schapen over smalle paden voort te drijven. Ondanks alle ontberingen lijken Pascal en Carole niet anders te willen. Middenin de natuur leven geeft hen een groot gevoel van vrijheid. Het is Pascals droom om eens eentranshumancemet rendieren in Siberië mee te mogen maken waar het wel 60 graden onder nul wordt.

Regisseur Manuel von Stürler maakte detranshumancehelemaal mee. Hij wist een band op te bouwen met de herders, die geen last lijken te hebben van de camera. De crew moest vooral wennen aan het tempo, niet aan het gebrek aan comfort; de kudde legt per dag maar 5 kilometer af. Von Stürler heeft oog voor detail – sneeuw die in de vorm van pingpongballen samenklontert in de schapenvacht – en laat ons ook weidse vergezichten zien. Naast de zware momenten is er ruimte voor momenten van ontspanning, zoals het kerstdiner in de regen. Er staan oesters op het menu, want die doen Carole aan thuis denken.

Schreeuwen

Al met al krijg je als kijker inWinter Nomadseen goed beeld van het herdersbestaan. Overigens wordt het je daarbij niet al te gemakkelijk gemaakt; Von Stürler registreert, en daar moet je het als kijker mee doen. Elke vorm van achtergrondinformatie ontbreekt. Ergens is dat jammer, het zou de documentaire nog informatiever maken. Ook wordt er nauwelijks gebruik gemaakt van achtergrondmuziek, wat des te opmerkelijker is als je bedenkt dat Von Stürler oorspronkelijk musicus is. De documentairemaker vond de geluiden van detranshumancezo mooi, dat hij die niet wilde verstoren met muziek. In de praktijk betekent dat dat je als kijker anderhalf uur naar mekkerende schapen, blaffende honden en schreeuwende herders zit te kijken. Dat zal niet ieders ding zijn.

Slapen in de vrieskou, maximaal één keer per week douchen en continu stress: het leven als herder is niet voor iedereen weggelegd, laatWinter Nomadszien. In deze documentaire volgen we twee herders tijdens eentranshumance, een maandenlange trektocht met 800 schapen op zoek naar voedzaam grasland. Als kijker krijg je een goed beeld van de zware en mooie momenten van het herdersbestaan.Winter Nomadsheeft de vorm van een sober verslag: achtergrondinformatie en muzikale omlijsting ontbreken, wat niet iedereen zal aanspreken.