Winter Sleep - recensie

Een Griekse tragedie in het Turkse hooggebergte.

Een besneeuwd ruig berglandschap in het binnenland van Turkije. Geen vreemde setting voor regisseur Nuri Bilge Ceylan. Zijn vorige film,Once Upon A Time In Anatolia, speelde zich in hetzelfde gebied af. En niet zonder reden, de dramatiek van de omgeving werkt zeer goed in de psychologische drama's die Ceylan maakt. Draaide zijn vorige film nog om een nachtelijke autorit, ditmaal richt Ceylan zijn blik op een kleine dorpsgemeenschap, met een huisjesmelker die zich god waant.

Aydin was eens acteur. Nu slijt hij zijn leven als eigenaar van een klein hotel, samen met zijn vrouw Nihal en zijn zus Necla. Het huwelijk is uitgeblust en ook de verhouding tussen Aydin en zijn zus is niet ideaal. Aydin voelt zich verheven boven zijn omgeving. Hij is druk bezig om in zijn werkkamer een boek over de Turkse theatergeschiedenis te schrijven, maar daarnaast wil hij met zijn hotel en zijn huizen vooral zijn status laten zien. Of, zoals hij het zelf zegt: 'mijn rijk is klein, maar ik ben er wel koning'. Maar binnenskamers is zijn plaats wat minder hoogstaand. Zijn zus wijst hem op veel dingen terecht en met zijn vrouw zijn ruzies en rancunes vaak dichtbij.

Loepzuiver

Aydin is niet heel geliefd. Wanneer een zoontje van één van zijn huurders die uitgezet dreigt te worden, een steen tegen Aydin's autoruit gooit, moet het jongetje zeer uitgebreid berouw tonen aan hem. Zo moet duidelijk worden wie er de baas is in de kleine gemeenschap. Tegelijk voert hij filosofische discussies over wat het kwaad is, over de rol van berouw en over het geweten. De dialogen inWinter Sleepzijn prachtig; ontroerend, scherp en soms tragi-komisch. En ondanks de lengte van de film, 3 uur en 15 minuten, zit er een loepzuiver ritme in de film, waardoor hij van de eerste tot de laatste seconde blijft boeien. Dit komt zeker ook door het adembenemende camerawerk met soms zeer bijzondere visuele vondsten, zoals een dialoog waarbij we één persoon alleen maar in een zijspiegel van een auto zien. De kleine huisjes die net grotwoningen lijken, gaan op in het landschap. Alleen het hotel weet nog een verdwaalde Japanner te trekken. Een symbool van het feit dat iedereen zich in zijn eigen comfort zone terugtrekt.

Hotel Othello

Winter Sleepis veel meer dan alleen een verhaal van een kleine gemeenschap. De film zit vol met symbolen en meerdere lagen. Het is niet voor niets dat het kleine hotel de naam Othello draagt en het jongetje Ilias heet. Of dat er in Aydin's werkkamer maskers van Antonius en Cleopatra aan de muur hangen. Het verhaal doet sterk denken aan een echte Griekse tragedie of een stuk van Shakespeare. Het gaat over het ontwijken van verantwoordelijkheid - Aydon laat het vuile werk van uithuiszetting door zijn broer opknappen - en een eergevoel boven alles plaatsen, ten koste van de eigenwaarde van anderen. Maar tegelijk bekruipt hem ook het ongemakkelijke gevoel dat alles onder zijn vingers wegglipt. Dit tragische element maakt de film nog rijker.

Winter Sleep is een meeslepende en gelaagde epische vertelling, met de kleine besloten huisjes als tegenhanger van het uitgestrekte ruige landschap. Ceylan heeft voorWinter Sleepzeer terecht de Gouden Palm gewonnen op het Cannes Filmfestival eerder dit jaar. Hij durft de tijd te nemen met lange scènes die door het sterke acteren en de prachtige dialogen nooit te lang aanvoelen. Het is in essentie een oer-tragedie, maar meesterlijk in het heden gezet. Met deze film laat Ceylan zien één van de meest belangrijke filmmakers van dit moment te zijn.