Op maandag 7 april organiseerde Off-Screen, de studievereniging van Media & Cultuur aan de UvA, de negende editie van het Off-Screen filmfestival. MovieScene was erbij.
Tijdens het filmfestival worden korte films van maximaal tien minuten vertoond. Al deze films zijn gemaakt door - voormalige en huidge - Media & Cultuur-studenten. De winnaar, bepaald door een deskundige jury, gaat naar huis met De Gouden Eend. Nadat eerdere jaren het filmfestival plaatsvond in bioscoop Rialto, mochten de studenten deze keer hun films vertonen in Comedy Theater De Nes. Dat is een wat minder aansprekende locatie, maar dit was in veel opzichten een geslaagder filmfestival dan voorgaande jaren. Er waren maar liefst 16 inzendingen, een record. Belangrijker nog, dit was de vierde keer dat ik er als toeschouwer bij was, en nooit lag het niveau van de inzendingen zo hoog. Het was al vroeg duidelijk dat de jury een zware kluif zou krijgen om een winnaar aan te wijzen. De jury bestond dit jaar overigens uit Hans de Wolf (producent van o.a.Soof), Sandra den Hamer (directrice van het Eye Film Instituut), Jolein Laarman (scenariste vanKauwboy) en Jeroen Houben (videoclip regisseur die o.a. met De Jeugd van Tegenwoordig werkt).
Onconventioneel
Om mee te doen aan het festival moet een film maar aan één voorwaarde voldoen: hij mag niet langer zijn dan tien minuten. Voor de rest is alles toegestaan. Dat geeft de filmmakers heel veel vrijheid en daar werd dit jaar volop gebruik van gemaakt. De studenten waren niet bang om in hun films te experimenteten met narratieve technieken en stijlconventies. Ook bleek men volop bereid om de films tot in het absurde door te trekken. Een goed voorbeeld daarvan wasUmbra. Die film opende het festival en zette gelijk de toon.Umbrawas een soort surrealistisch liefdesverhaal op de Veluwe, maar de film was niet zozeer geinteresseerd in het vertellen van een conventioneel verhaal, als in het oproepen van een beklemmende sfeer. Door gebruik te maken non-narratieve montagetechnieken slaagden de makers daar goed in. OokSuffocatewas een film die succesvol experimenteerde met montage. Terwijl een vrouw zat te dansen zagen we flashbacks uit haar leven voorbijkomen. Door heel veel beelden over elkaar heen te zetten werd er een gevoel van chaos en wanorde gecreerd, die het innerlijke leven van het hoofdpersonage spiegelden.
Horror
Zoals uit bovenstaande voorbeelden blijkt was horror het genre dat de boventoon voerde op het festival dit jaar. Er waren veel naargeestige, beklemmende films over mensen die bezig waren hun identitiet of hun verstand te verliezen. Er waren twee films (Schervenen Dader) waarin het ging over schizofrene mannen die een moord beraamden en daarbij fantasie en werkelijkheid niet konden scheiden. Mijn twee favoriete films van het festival waren ook horror.Cold Spoonwas een film die zich liet inspireren doorTwilight Zoneen ging over een man en vrouw die hun leven weer moeten oppakken nadat de man uit de oorlog is teruggekeerd. Vanaf het begin is duidelijk dat er iets mis is, en tot het moment dat we ontdekken wat er precies aan de hand is, is dit een film die je zeer succesvol de stuipen op het lijf jaagt. Nog beter was wat mij betreftOvervloed, een film die zeer succesvol horror en absurde humor wist te combineren. Een moeder zet daarin haar kind in bad, terwijl haar man meedoet aanWeekend Miljonairs. De film bouwt langzaam maar zeker - en met veel overtuiging - naar een al even grimmige als grappige punchline.George the Moviewas ook een film die horror en absurde homor combineerde. Het begint als een hilarische parodie op deur-tot-deur verkopers en mondt vervolgens uit in een bizar portret van een volkomen gestoorde man. Het was de grappigste film van het festival, al kreeg het wel concurrentie vanFietsflat Upgrade. Gebruikmakend van de stijlconventies van de western en de rom-com wist de film een leuke draai te geven aan een probleem die iedere fietser in Amsterdam weleens heeft gehad.
Animatie
Dankzij de nieuwe digitale technologieën is het in veel opzichten simpeler en goedkoper geworden om films te maken. Op dit filmfestival waren simpele eenmansprojecten als What is Love(waarin een meisje zichzelf vragen over de liefde stelt) en het met een IPhone gefilmde Metro 2.0(een registratie van een nachtelijke metrorit) daar goede voorbeelden van. De voordelen van de digitalisering zijn echter nog groter voor studenten die (stop-motion) animatiefilms willen maken. Daar waren er twee van op dit festival.De Regenwormwas een leuke geanimeerde verfilming van Annie M.G. Schmidt's gelijknamige verhaal. De andere animatiefilm was Share , over een personage dat zich volledig verliest in Facebook.Sharewerd gemaakt door Midas van Son, die vorig jaar het filmfestival won met een kort maar krachtig animatiefilmpje genaamd Een Heel Kort Liefdesverhaal . Voor ik het over de uiteindelijke winnaars ga hebben is er nog een filmpje die de aandacht verdient.Ready to Brewwas de enige documentaire op het festival. Het was een korte reportage over de opkomende hipsterachtige koffietentjes in Parijs.
De prijzen
Het zegt wel iets over de kwaliteit van het festival dat geen van de eerdergenoemde films met de hoofdprijzen naar huis ging. De jury besloot de derde prijs te geven aanSpring Sprangvan Nusch Baird. Zij liet zien dat onconventionele montagetechnieken niet alleen voor grimmige doeleinden gebruikt hoeven te worden. De film is feitelijk een grote montagesequentie waarin we zien hoe twee meiden lol trappen in de lentezon. De tweede prijs (en de publieksprijs) ging naar festivalveteraan Tim van Dorp en zijn filmExces.Exceswas wellicht de meest conventionele film van het festival, maar het was ook de meest professioneel in elkaar gezette film. Met prachtige cinematografie verfilmde hij een waargebeurd verhaal over een Amsterdamse drugsdeal met tragische gevolgen. De winnaar was uiteindelijkA Rose is A Rosevan Spring van der Linden. De film is een absurdistische aanklacht op de vercommercialisering van Valentijnsdag dat op zeer effectieve wijze zijn punt maakt.
De Nederlandse Filmacademie
Dat de deelnemers aan het filmfestival zo enthousiast experimenteren met filmconventies is niet heel verrassend. Wie Media & Cultuur aan de UvA studeert wordt in de eerste plaats opgeleid om vanuit een theoretisch oogpunt te kijken naar mediaobjecten en mediaontwikkelingen. Er is één praktijkvak waarin je zelf een korte film of documentaire moet maken, maar bij Media & Cultuur wordt je niet opgeleid tot filmmaker. Desondanks hebben veel Media & Cultuur-studenten ambitie om in de film- of televisiewereld te werken. Daarvoor is wel enige praktijkkennis vereist. Die praktijkkennis moeten deze studenten echter vooral op eigen initiatief opdoen. Mede daarom is het Off-Screen filmfestival ook nuttig. Het biedt studenten een goed excuus om te experimenteren met computereffecten, camerastandpunten, montagetechnieken, en het schrijven van originele scripts, wat natuurlijk een zeer leerzame ervaring is. Zoals gezegd pakken de deelnemers aan het festival deze kans ook volop aan, wat er toe leidt dat deze films een stuk experimenteler en onconventioneler zijn dan bijvoorbeeld de films van de studenten van de Nederlandse Filmacademie. Bij die films ligt de nadruk veel meer op de inhoud, terwijl de films op het Off-Screen Filmfestival zich vooral door hun stijl proberen te onderscheiden. Het is dan ook niet verrassend dat de winnaar van het festival meestal een film is die vorm en inhoud zeer goed weet te combineren. Drie jaar geleden was dit Kaolo , een film over Antiliaanse jongeren in Nederland, gemaakt in de stijl vanLa Haine.Twee jaar geleden won Twexit , een film die kritiek gaf op het overmatige social media gebruik van jongeren.
Conclusie
Als je opgeleid wil worden tot filmmaker kan je beter niet Media & Cultuur studeren. Dan kan je beter naar de Nederlandse Filmacademie gaan. Filmmakers als Martin Koolhoven, Johan Nijenhuis, Dick Maas en Mike van Diem hebben daar hun opleiding genoten. De meeste deelnemers van het Off-Screen filmfestival zullen hoogstwaarschijnlijk niet zo een carriere tegemoet gaan. Toch kan het festival wel een mooi opstapje zijn. De makers vanKaolohebben bijvoorbeeld nu een eigen productiebedrijf dat onder meer verantwoordelijk was voor de videoclip vanHoe(van Nielson & Miss Montreal). En na zijn winst van vorig jaar zijn enkele van Midas' animatiefilmpjes te zien geweest in Klokhuis. Zal de winnaar van dit jaar meer succes hebben? Waarschijnlijk niet, maar je weet het maar nooit. Ooit hield Off-Screen immers een Open Podium in De Nes. De winnaar daarvan was de inmiddels welbekende Maaike Ouboter.
